Negatief zwemadvies voor recreatieplas Merwelanden
De waterschappen Hollandse Delta en Rivierenland hebben op meerdere locaties PFAS in het oppervlaktewater aangetroffen. Een aantal van deze locaties betreft zwem- en recreatiewater. De provincie Zuid-Holland heeft aan het RIVM gevraagd of er veilig gezwommen kan worden in de betreffende zwem- en recreatielocaties. Op basis van de meest recente data van de waterschappen concludeert het RIVM dat het in 12 van de 13 beoordeelde locaties, waaronder ook het Lammetjeswiel, veilig is om te zwemmen. Voor recreatieplas Merwelanden geldt dat er aanvullend onderzoek nodig is. De provincie heeft daarop besloten een negatief zwemadvies af te geven voor recreatieplas Merwelanden.
Gedeputeerde Frederik Zevenbergen: “De waarden lijken niet direct verontrustend, maar als het gaat om de volksgezondheid zijn we liever iets te streng. Er is geen duidelijke norm voor PFAS in zwemwater, daarom hebben we het RIVM om advies gevraagd. Omdat aanvullend onderzoek nodig is, hebben we besloten om een negatief zwemadvies af te geven. Het onderzoek moet uitwijzen of zwemmen in Merwelanden voldoende veilig is. We geven dus uit voorzorg een negatief zwemadvies.”
Onderzoeksaanpak RIVM
Rekening houdend met de urgentie, de aankomende start van de zomervakantie en de hierdoor beperkte doorlooptijd, heeft het RIVM een kwalitatieve risicoschatting uitgevoerd. De aangetroffen PFAS-concentratie in het oppervlaktewater van recreatieplas Merwelanden is vergeleken met de PFAS-concentratie in recreatieplas Berkendonk in Helmond. Voor Berkendonk heeft het RIVM eerder, getoetst aan de nieuwe strengere normering, geconcludeerd dat er veilig gezwommen kan worden. Dit is gebaseerd op zwemscenario’s: hoe vaak, hoe lang en gemiddelde waterinname voor volwassenen als kinderen. Op 12 van de 13 onderzochte locaties is de concentratie PFAS lager of gelijk aan Berkendonk en zijn er volgens het RIVM geen risico's voor zwemmers. Uit de risicoschatting van het RIVM blijkt de PFAS-concentratie in Merwelanden hoger te liggen dan in Berkendonk. Er is daarom aanvullend onderzoek nodig. Het RIVM heeft hier naar verwachting 4 weken voor nodig.
Bekijk de notitie van het RIVM: www.rivm.nl/pfas/actueel
Blootstelling aan PFAS verminderen
Het RIVM stelt dat er 3 mogelijke blootstellingsroutes zijn bij zwemmen: via de huid, inademen van lucht en inslikken van water. Het inslikken van water brengt met afstand het grootste risico met zich mee. De risico’s via de andere blootstellingsroutes zijn in theorie niet nul, maar zijn wel beoordeeld als verwaarloosbaar klein. Het risico op blootstelling kan dus sterk worden beperkt door gedrag waarbij inslikken van water zoveel mogelijk wordt voorkomen.
Informatie over zwemwaterlocaties
Het is aan te raden om alleen te zwemmen op officieel aangewezen zwemwaterlocaties. Op de website www.zwemwater.nl staat actuele informatie over deze zwemwaterlocaties (natuurwater), de waterkwaliteit en omstandigheden om op te letten.
Q&A Rapport RIVM - Zwemwater
Welke zwemlocaties zijn beoordeeld?
Binnen de waterschappen Rivierenland en Hollandse Delta zijn de volgende locaties beoordeeld*.
Rivierenland:
- Lammetjeswiel
- Natuurbad De Donk
- Surfplas Slingeland
- Put van Ottoland
Hollandse Delta:
- Plas Merwelanden.
- Waalboezem Surfbocht, Waalboezem Heerjansdam, Plas Wevershoeve en zwemstrand Sandelingen Ambacht.
- Binnenmaas Mijnsheerenland en Binnenmaas Westmaas.
- Vijver Oosterpark en Woude
*Voor detailinformatie zie kaartjes meetpunten in RIVM-rapport
Tot wanneer geldt het negatief zwemadvies voor Plas Merwelanden?
Het negatief zwemadvies geldt totdat de resultaten van het aanvullend onderzoek bekend zijn. Dat duurt ongeveer 4 weken
Ik zwem al langer en vaker in de Merwelanden. Wat betekent dat voor mijn gezondheid?
De gevonden waarden zijn niet direct verontrustend, maar als het gaat om de volksgezondheid zijn we liever iets te streng. Het aanvullende onderzoek moet uitwijzen of zwemmen in Merwelanden voldoende veilig is.
Geldt het negatieve zwemadvies alleen voor zwemmen of ook voor andere vormen van waterrecreatie als varen en suppen?
Het negatieve zwemadvies geldt primair voor zwemmers. Het RIVM heeft gekeken naar gezondheidsrisico’s van zwemmen, waarbij het inslikken van zwemwater de belangrijkste blootstellingsroute is. Het RIVM heeft niet gekeken naar andere vormen van waterrecreatie.
Zijn de andere beoordeelde zwemlocaties wel veilig?
Op basis van de beschikbare gegevens worden geen nadelige gezondheidseffecten verwacht als gevolg van zwemmen op de andere zwemlocaties.
Dus in het Lammetjeswiel kun je gewoon zwemmen?
Ja. Het RIVM concludeert dat de PFAS-concentraties in Lammetjeswiel zodanig laag zijn dat er geen nadelige gezondheidsklachten zullen optreden als gevolg van zwemmen in het Lammetjeswiel.
Hoe staat het met het zwemmen op andere locaties in Zuid-Holland Zuid?
Zie www.zwemwater.nl voor een kaart met officiële zwemlocaties in de omgeving van Merwelanden.
Waarom is er geen duidelijke norm voor PFAS in zwemwater?
Voor zwemwater wordt primair gekeken naar e-coli, enterococcen (allebei poepbacteriën), blauwalgen en naar de stoffen uit de Kaderrichtlijn Water. PFAS is een relatief nieuwe stof waarvoor nog geen norm voor zwemwater is afgeleid.
Stel er is straks toch niks aan de hand. Heeft de provincie dan niet te voorbarig gereageerd?
Nee. Wij als provincie zien we erop toe dat tijdig passende maatregelen worden genomen wanneer zich onverwachte situaties voordoen die een negatief effect kunnen hebben op de gezondheid van zwemmers, conform de Europese zwemwaterrichtlijn. Wij achten de waarschuwing passend bij de onzekerheid over gezondheidsrisico’s.
