Zuid-Holland is rijk aan erfgoed. De provincie Zuid-Holland zet zich actief in voor behoud en restauratie van de rijksmonumenten. Rijksmonumenten vertellen het verhaal van Zuid-Holland en verlenen kwaliteit en identiteit aan hun omgeving. Wij koesteren deze monumenten, zoals molens, landgoederen en kerkgebouwen. De provincie Zuid-Holland draagt bij aan de instandhouding van rijksmonumenten door restauratie te stimuleren en leegstand te voorkomen door middel van herbestemming.
Restauratie rijksmonumenten
De provincie verleent subsidie aan rijksmonumenten vanuit de Subsidieregeling restauratie rijksmonumenten Zuid-Holland. Ben je eigenaar van een rijksmonument in Zuid-Holland, of treed je op namens de eigenaar, en wil je een restauratie laten uitvoeren? Vraag dan subsidie aan!
Wil je eerst weten of je in aanmerking komt en of je kans maakt op deze subsidie? Beantwoord dan deze 8 vragen.
- Elk jaar kun je van 1 december tot 1 maart, van het jaar daarop, subsidie aanvragen voor restauratie van je rijksmonument.
- Vanaf de eerste maandag in februari tot 1 september kun je subsidie aanvragen voor paragraaf 4: Groot onderhoud daken agrarische rijksmonumenten. Vanwege het bereiken van het maximaal beschikbare subsidiebudget heeft indienen van een aanvraag voor deze paragraaf voor 2025 geen zin meer. Naar verwachting zal er in 2026 opnieuw budget beschikbaar worden gesteld.
- Van 1 mei tot 1 juli kun je je subsidieaanvraag indienen voor paragraaf 3: Duurzaamheids- en toegankelijkheidsmaatregelen ten behoeve van de herbestemming van rijksmonumenten.
- Ook verstrekken we subsidie voor restauratie van Rijksmonumenten vanuit de 7 erfgoedlijnen.
Mooie voorbeelden
- Molen 't Vliegend Hert in 's-Gravendeel
- Van Walsumhoeve in Capelle aan den IJssel
- Meelfabriek, Leiden
- Dorpskerk in Hoogblokland
- Boerderij Buitenplaats Hodenpijl in Schipluiden
- Het Groote Kantoor in Delft
Meer nadruk op herbestemming
Sommige rijksmonumenten zijn toe aan een nieuwe functie. De provincie vindt het onwenselijk dat deze historische gebouwen leeg komen te staan, waardoor verval optreedt en sloop dreigt. Samen met medeoverheden, private partijen en vrijwilligers wil de provincie - in haar rol als aanjager en verbinder - de kans op herbestemming van deze monumenten zo groot mogelijk maken. Zie hiernaast meer over onze aanjager herbestemming rijksmonumenten.
De beste garantie om ons erfgoed te behouden is om het weer een eigentijdse functie te geven en tegelijkertijd de bijzondere cultuurhistorische waarden te behouden en te versterken. Dit speelt met name bij gebouwen die hun oorspronkelijke functie verliezen zoals:
- kerkgebouwen
- fabrieken
- watertorens
- boerderijen
De provincie heeft al meerdere mooie initiatieven voor herbestemming op gang geholpen, waaronder:
- Brugkerk, Koudekerk aan den Rijn
- Neherlab Auditorium, Leidschendam
- Klooster Reeuwijk-Dorp
- Weeshuis zuidvleugel, Schiedam
Adviesrol bij wijzigingen aan rijksmonumenten gelegen buiten de bebouwde kom
Volgens het Omgevingsbesluit hebben de gemeenten en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed een adviesrol bij wijzigingen aan een rijksmonument. Volgens artikel 4.25 lid h van dit besluit heeft ook de provincie een adviesrol bij een Rijksmonumentenactiviteit, als het monument waarop de activiteit betrekking heeft buiten de bebouwde kom is gelegen. Dit is een adviesrol die de provincie Zuid-Holland niet actief invult, vanwege de beperkte meerwaarde die een provinciaal advies heeft ten opzichte van de andere adviesorganen. In dit geval hoeft een gemeente dus niet de provincie te benaderen.
Cultuurfonds Monumenten
Het Cultuurfonds Monumenten is een initiatief van het Cultuurfonds en het Nationaal Restauratiefonds. De provincie draagt hier ook substantieel financieel aan bij. Met de juiste financiering en visie kunnen monumenten herbestemd worden en zo nieuw leven ingeblazen worden. Maar wel met behoud van hun historische waarde. Lokaal erfgoed kan zo een impuls geven aan een aantrekkelijke en leefbare omgeving.
Monumenteigenaren in Zuid-Holland kunnen een lening aanvragen bij het Restauratiefonds tegen gunstige voorwaarden. De rente en aflossing worden teruggestort in het monumentenfonds. Zo ontstaat een doorlopend en duurzaam fonds en kan het geld steeds opnieuw worden uitgeleend voor nieuwe projecten. Hierdoor blijft het fonds ook in de toekomst bijdragen aan het behoud, verduurzamen en beleefbaar houden van het vaak markante erfgoed in Zuid-Holland.
Erfgoedmonitor
De provincie werkt met een Erfgoedmonitor, waarbij alle rijksmonumenten in beeld worden gebracht. Gegevens als bouwkundige staat, leegstand, oppervlakte en gebruik worden in een database bij elkaar gebracht. De uitkomsten van de monitor worden gebruikt voor de ontwikkeling van beleid.
Voor vragen of opmerkingen over de gegevens die over jouw pand zijn verzameld, voor vragen over de Erfgoedmonitor of met klachten kun je terecht bij Fenicks: 023 7505 747 of mail naar [email protected]. Je bent altijd vrij om niet mee te werken aan het onderzoek, meld dit dan gaarne aan Fenicks.
Voor inzage in de persoonsgegevens die over jouw rijksmonument zijn verzameld kun je terecht bij de provincie Zuid-Holland, mail naar [email protected]. Zie voor meer informatie onze privacy verklaring.
Monumenten en energie
De provincie zet zich in om de gebouwde omgeving te verduurzamen en daarmee te voldoen aan de uitgangspunten van het Klimaatakkoord. (Rijks-)monumenten maken ook onderdeel uit van de energietransitie. Daarbij wordt gezocht naar een optimale balans tussen CO2-reductie, comfortverbetering, kostenefficiëntie én het behoud van monumentale waarden. Het streven is om te komen tot verantwoorde keuzes, om zo (Rijks)monumenten op een gepaste manier bij te laten dragen aan de energietransitie. De provincie ondersteunt monumenteneigenaren met subsidie en advies.
Regeling Ontzorgingsprogramma Maatschappelijk Vastgoed Zuid-Holland
Eigenaren van maatschappelijk vastgoed kunnen gratis advies en ondersteuning krijgen bij het verduurzamen van hun gebouwen. Deze regeling is ook beschikbaar voor eigenaren monumenten in Zuid-Holland.
Aanjager herbestemming rijksmonumenten

Ben je eigenaar van een religieus-, industrieel- of agrarisch rijksmonument? De aanjager van de provincie helpt eigenaren van bijvoorbeeld monumentale kerken, boerderijen en industriële panden op weg om een nieuwe bestemming te vinden. Vind hier meer informatie.
Behoud van vakmanschap: Restauratie Opleidingsprojecten

Voor behoud van erfgoed is vakmanschap nodig, zoals goede timmerlieden en metselaars. Het is daarom belangrijk dat ook jonge mensen kiezen voor een opleiding tot restaurateur. Zo kan het vak doorgegeven worden aan nieuwe generaties. Via de stichting Restauratie Opleidingsprojecten Zuid West (ROP), stimuleert de provincie bedrijven en mbo-scholen om het restauratievak voor jongeren aantrekkelijk te maken én worden jonge mensen geïnteresseerd om voor het restauratie vak te kiezen.