Een van de taken van de provincie is toezicht houden op de financiën van onze gemeenten, gemeenschappelijke regelingen (GR) en waterschappen. Op deze pagina lees je hoe wij dat doen en welke regels en voorwaarden er gelden.
Verschillende wetten, zoals de Gemeentewet, vormen de basis voor het financieel toezicht. Daarnaast geldt regelgeving, zoals het Besluit begroting en verantwoording (BBV) waarin de regels voor de begroting zijn vastgelegd, en het Gemeenschappelijk Toezichtkader (GTK) waarin staat hoe we het toezicht uitvoeren.
Gemeenten, GR’en en waterschappen zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor hun financiën. Dit betekent dat zij ervoor moeten zorgen dat de kosten die elk jaar terugkomen gelijk zijn aan het geld dat er elk jaar binnenkomt. Als dat zo is, is een begroting ‘in evenwicht’. De gemeenteraad, de algemene besturen van GR’en en de waterschappen bepalen hiervoor de grenzen (‘kaders’), en controleren deze.
Toezicht en advies van de provincie
De provincie controleert of de begroting blijvend en op een haalbare manier in evenwicht is. Zolang dit het geval is, geldt het standaard (‘repressieve’) toezicht. Als een begroting niet in evenwicht is, gaan we strenger (‘preventief’) toezicht houden.
We controleren niet alleen, maar we adviseren ook. Om gemeenten en waterschappen te helpen met de begroting, organiseren we bijvoorbeeld bijeenkomsten. Daarnaast helpen we gemeenten om hun uitgaven te vergelijken met andere gemeenten. En wedenken mee hoe een gemeente, GR of waterschap de begroting kan verbeteren.
Van te voren laten we gemeenteraden en algemeen besturen van GR’en weten of we volgend jaar standaard of strenger toezicht gaan houden. Dit doen we met een brief. Deze brief vind je onderaan deze pagina (‘Begrotingsbrieven Zuid-Holland’).
Dashboard Financieel toezicht gemeenten
In dit dashboard kun je informatie vinden over de financiën van onze gemeenten. Voorbeelden zijn:
- Begrotingssaldo: het verschil tussen het geld dat binnengekomen en uitgegeven is
- Weerstandsvermogen: hoeveel geld een organisatie apart heeft gezet voor onverwachte kosten
- Financiële kengetallen: informatie die helpt om te bepalen of een organisatie financieel gezond is
Proces Financieel toezicht
Hoe het proces verloopt voor financieel toezicht, kun je in de infographic hieronder zien.
Inleveren stukken
Om financieel toezicht te kunnen houden moeten de begrotingen en jaarrekeningen op tijd ingeleverd worden. De deadline voor het indienen van de jaarrekeningen is uiterlijk 15 juli. De deadline voor het indienen van de begroting verschilt per organisatie, namelijk uiterlijk 15 september voor GR’en, uiterlijk 15 november voor gemeenten en uiterlijk 1 december voor waterschappen. Daarnaast moeten ook de wijzigingen op de begroting, uiterlijk twee weken nadat ze vastgesteld zijn, ingeleverd worden.
Je levert alle bestanden aan via het e-formulier financieel toezicht.
Formulier aanvullende informatie
Via het aandachtspuntenformulier begroting verstuurt de gemeente jaarlijks de aanvullende informatie die voor de provincie van belang is voor het uitvoeren van het begrotingsonderzoek.
Gemeenschappelijk Toezichtskader voor gemeenten
Hoe we het financieel toezicht uitvoeren en naar welke onderwerpen we kijken staat beschreven in het Gemeenschappelijk Toezichtkader (GTK). Er is een apart GTK voor gemeenten en een apart GTK voor GR’en. Het GTK is door de 12 provincies gezamenlijk opgesteld.
Jaarverslag Financieel Toezicht 2023-2024
Jaarlijks brengen Gedeputeerde Staten verslag uit over het financieel toezicht op de gemeenten, GR’en en waterschappen. Dit jaarverslag is gebaseerd op de resultaten bij de beoordeling van de begroting en de jaarrekening.
Goede voorbeelden van financiële stukken
De regels uit het BBV gelden in principe voor alle organisaties. Toch is er veel ruimte bij het indelen van de begroting en jaarrekening en verschilt de kwaliteit van deze stukken. In het document ‘Themacirculaire 2020 financiële begroting’ hebben we een verzameling van goede voorbeelden opgenomen.
Rekenmodel financiële kengetallen
Gemeenten en GR’en zijn op basis van de regels uit het BBV verplicht om de financiële kengetallen op te nemen. Dit rekenmodel helpt om deze op een juiste manier te berekenen.
Begrotingsbrieven 2025
Jaarlijks worden alle gemeenten en GR’en via een brief geïnformeerd over welk toezichtregime op hen van toepassing is voor het komende jaar. Daarnaast geven we algemene en specifieke opmerkingen mee. De brieven van afgelopen jaar kun je lezen via onderstaande knop.
Informatiebrief Begroting 2026
In deze brief informeren wij over de manier waarop wij de komende begroting en meerjarenraming beoordelen.
Contact
Heb je vragen over dit onderwerp? Neem dan contact op met Erik Oevering, coördinator van team financieel toezicht, via [email protected].