Monumenten en energie

Bij de instandhouding van monumenten speelt verduurzaming een steeds grotere rol. Voor het klimaat en de toekomstbestendigheid van deze monumenten. Zo zijn verduurzaamde monumenten beter te herbestemmen, wegens moderne comfort-eisen, en geeft het een verlaging van de energiekosten. Zo blijven deze iconen in ons landschap, ook voor de volgende generaties behouden. De overtuiging is dan ook dat monumenten kunnen en moeten verduurzamen.

Routekaart verduurzaming Monumenten

De Routekaart Verduurzaming Monumenten bevat de gezamenlijke strategie vanuit de monumentensector om te komen tot CO₂-reductie. Het verduurzamen van de monumenten staat centraal, maar zeker zo belangrijk is het behoud van de monumentale waarden en het in gebruik houden van monumenten. Het vereist fysieke ingrepen om monumenten energiezuiniger te maken, zoals isolatiemaatregelen, energiezuinige installaties en waar mogelijk het opwekken van hernieuwbare energie (bijvoorbeeld door zonnepanelen). Bij eventuele aanpassingen van het monument is het daarom van belang dat de aanpassingen bijdragen aan de energietransitie.

Eigenaren aan zet bij verduurzaming

Gaan monumenteigenaren niet mee met de verduurzamingseisen van deze tijd, dan kunnen herbestemming en voortzetting van exploitatie gevaar lopen. Als eigenaar van een (rijks)monument ben je verantwoordelijk voor de instandhouding van het object en monumentale waarden. Je bent dus aan zet om het energieverbruik van uw monument te verminderen en waar mogelijk over te gaan op duurzame energiebronnen. En daarbij waar mogelijk aan te sluiten bij natuurlijke momenten van instandhoudingsmaatregelen, restauratie, verbouwingen en verkoop.

Let wel, de toepassing van de Erfgoedwet en Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) verloopt via een vergunningstraject dat bij de gemeente wordt uitgevoerd. Vergunningen zijn nodig voor het aanpassen, verbouwen, restaureren of verduurzamen van monumenten. Een omgevingsvergunning wordt alleen verleend ‘als het belang van de monumentenzorg zich daarentegen niet verzet’.

Maatwerk bij verduurzamen monumenten

Om het behoud van cultuurhistorische waarden te waarborgen is bij het verduurzamen van monumenten maatwerk geboden. Er worden andere eisen gesteld aan materialen en technieken die bruikbaar zijn. Er zijn verschillende instanties en tools die u hierbij kunnen helpen.

• Hulp bij verduurzamen - Erfgoedhuis
• Routekaart verduurzaming (monumentensector)
• De Groene Menukaart
• Waaier Uw monument energiezuinig
• Toolkit Duurzaam Erfgoed
• Duurzaamheid van duurzame historische gebouwen - RCE

Vaak is het mogelijk de verduurzaming van het (rijks)monument met behulp van een lening of subsidie te bekostigen. Provincie Zuid-Holland verleent verschillende subsidies die aangewend kunnen worden:

• Subsidieregeling Rijksmonumenten restauratie en herbestemming: om leegstand en verval van Zuid-Hollandse rijksmonumenten zoveel mogelijk tegen te gaan verleent de provincie subsidie voor duurzaamheids- en toegankelijkheidsmaatregelen om herbestemming van rijksmonumenten te bevorderen.
• Subsidieregeling Zonnig Zuid-Holland: voor koop en installatie van zonnepanelen of het beschikbaar stellen (en maken) van uw dak aan een energiecoöperatie.
• Regeling Ontzorgingsprogramma Verduurzaming Klein Maatschappelijk Vastgoed Zuid-Holland: ondersteunt eigenaren van maatschappelijk vastgoed met een kleine vastgoedportefeuille bij het verduurzamen van hun gebouwen. Binnen het ontzorgingsprogramma is er extra aandacht voor het verduurzamen van monumenten.

Een aantal gemeenten in de provincie Zuid-Holland heeft eigen subsidieregelingen voor verduurzaming.

Zie voor meer subsidiemogelijkheden pagina Erfgoedhuis-zh.nl/subsidies-en-fondsen/#Subsidiesvoormonumenten. Verder biedt het Erfgoedhuis ook andere hulp, bijvoorbeeld met de Monumentenwacht die een duurzaamheidsadvies levert.

Voorbeelden van verduurzaming

• Herbestemming.nu - Restauratiefonds
• Praktijkvoorbeelden Duurzaamheid van historische gebouwen - RCE