Verslagen Provinciale Regietafel Integratie en Migratie Zuid-Holland

1. Opening, vaststellen agenda en conceptverslag PRT 6 februari 2025

Bijlage 1 conceptverslag PRT 6 februari 2025

Aanwezig

CdK Kolff (voorzitter), gedeputeerde Koning, bestuurlijk verkenner Van Heijningen, wethouder Weerwag (namens regio Haaglanden), wethouder Vavier (gemeente Den Haag), wethouder Spoon (namens regio Rotterdam-Rijnmond), wethouder Langeveld (namens regio Holland-Rijnland), wethouder Kerssies (namens regio Midden-Holland), burgemeester Van Driel (namens regio Zuid-Holland Zuid), rijksvertegenwoordiger vanuit ministerie AenM, de heer Schoenmaker (COA) en ambtelijke ondersteuning vanuit COA, het ministerie van AenM en provincie Zuid-Holland. 
 
De agenda en het verslag van de PRT dd. 6 februari 2025 worden ongewijzigd vastgesteld.

2. Actualiteiten door Commissaris van de Koning Dhr. Kolff

• De cdK blikt terug op het zojuist gevoerde Bestuurlijke Overleg Oekraïne opvang (BOOO). Daarin werd de hoge druk op de opvang voor Oekraïense ontheemden besproken, minister Faber heeft toegezegd een oproep te doen aan gemeenten om de inspanningen voor dit type opvang te intensiveren. Ook arbeidsmigratie vanuit Oekraïne en de financiële ondersteuning voor opvangmogelijkheden zijn in het BOOO besproken, hier wordt nog op teruggekomen. De cdK heeft in dit overleg naar voren gebracht dat de factor ‘grondoppervlakte’ meer gewicht zou moeten krijgen in de verdeelsleutel voor de verdeling van de opvangopgave voor Oekraïense ontheemden. Er is gevraagd hoe de minister omgaat met Oekraïense vluchtelingen die proberen opvangplekken juridisch af te dwingen, bijvoorbeeld door een reguliere asielaanvraag in te dienen. Vanuit het ministerie wordt aangegeven dat dit in beeld is en er wordt gewacht op een rechterlijke uitspraak, afgesproken wordt de Zuid-Hollandse casus in beeld te brengen.
• Monitoring stand van zaken asielopvang: Uit de monitoring blijkt dat het de vraag is of de realisatie van asielopvang blijft doorgaan of niet. Vanuit de regio’s wordt aangegeven dat de druk op gemeentebestuurders en -raden groot is. De uitingen van de bewindspersoon en diverse politici doen afbreuk aan het draagvlak terwijl er bij de lokale bestuurders juist behoefte is aan een steun in de rug. Dit wordt breed herkend. Het is belangrijk dat het kabinet uitdraagt dat de opvangplekken er moeten komen en dat er tot 1 juli nog hard gewerkt moet worden om de plekken gereed te krijgen. Daarbij is het belangrijk dat het kabinet de medeoverheden openlijk steunt. Daarnaast is het belangrijk dat er een duidelijk perspectief komt over de toekomst van de Spreidingswet en samenhang met andere wetgeving, zodat rekening gehouden kan worden met de lange termijn. Het beleid moet realistisch zijn.
• Toelichting op stand van zaken subsidieregelingen PRT.  De cdK licht toe dat er nog gewerkt wordt aan de subsidieregelingen en dat hij voornemens is deze zo snel mogelijk open te stellen.

3. Toelichting van de heer Timmer van het ministerie van Asiel en Migratie

• De heer Timmer licht toe dat er wordt gewerkt aan de volgordelijkheid van de voorgenomen wetgeving. Het verbod op de voorrang aan statushouders bij het toewijzen van sociale huurwoningen wordt binnenkort aan het parlement voorgelegd. Daarnaast is besloten het intrekkingsvoorstel van de Spreidingswet pas in 2026 in te brengen. Daarmee kan de huidige cyclus van de Spreidingswet worden afgerond.
• Na 1 juli zal volgens de Spreidingswet het interbestuurlijk toezicht (IBT) starten. De minister heeft aangegeven dat zij geen dwang wil gaan toepassen. Echter is IBT onderdeel van de wet. Aangegeven wordt dat het ontbreken van IBT de onderlinge solidariteit onder druk zal zetten en geen recht doet aan gemeenten die zich wél aan de Spreidingswet houden. Ook wordt benoemd dat het draagvlak bij gemeenten om zich in te zetten voor acute opvang zal verdwijnen als er niet naar een stabiel opvanglandschap toegewerkt wordt, hetgeen met de Spreidingswet wordt beoogd.
• Vanuit de regio’s wordt aangegeven dat het voornemen de Spreidingswet in te trekken veel sentimenten op scherp zet, zeker met de gemeenteraadsverkiezingen en -campagne daarvoor in het vooruitzicht. Als het IBT niet start gaat de hoop leven dat van uitstel afstel komt. Ook wordt door de regio’s wederom opgeroepen duidelijkheid te geven over de (lange termijn) financiering; met name de verschillende financieringsregimes voor verschillende doelgroepen zijn problematisch.
• De heer Timmer erkent de zorgen over financiën, zeker in de context van de bezuinigingen op het COA. Deze staan haaks op de noodzaak van lange termijn investeringen. COA en ministerie bezien wat er desondanks nu binnen bestaande begrotingen voor zekerheid kan worden geboden in concrete gevallen. De behoefte aan voldoende financiële middelen voor lange termijn is onmiskenbaar duidelijk. De cdK geeft aan als er geen financiering is en de Spreidingswet van tafel gaat, gemeenten en provincie geen mogelijkheden voor realisatie van opvangplekken hebben. COA geeft aan afspraken na te komen als er getekende bestuursovereenkomsten zijn, en dat asiel een generaal dossier is (d.w.z. dat het Rijk de begroting moet bijstellen als het niet lukt de kosten te dekken).
• COA inventariseert welke plekken bij gemeenten daadwerkelijk operationeel kunnen zijn per 1 juli en zal daarover contact opnemen met gemeenten. Aan het COA wordt verzocht deze inventarisatie en communicatie daarover af te stemmen met betrokken gemeenten.
• Ten aanzien van doorstroomlocaties licht de heer Timmer toe dat er wordt gekeken naar de financiering. Aangegeven wordt dat er zorgen bestaan over de doorstroomlocaties; als er geen uitstroom is wordt het een soort azc’s voor statushouders.
• Het Rijk wordt opgeroepen haast te maken met de bezwaarprocedures op het verdeelbesluit.

4. Opvang Oekraïense ontheemden

• Vanuit het Rijk wordt toegelicht dat de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) afloopt in maart 2026. Als er dan geen alternatief voor de RTB is zullen Oekraïense ontheemden asielaanvragen moeten kunnen indienen en zal het systeem overspoeld raken. Het RTB is al eerder een keer verlengd, verwacht wordt dat er nu op nationaal niveau iets georganiseerd moet worden.

5. Terugkoppeling stand van zaken huisvesting statushouders door gedeputeerde Anne Koning

• Gedeputeerde Koning licht toe dat zij momenteel stevig in gesprek is met gemeenten om indeplaatstreding te voorkomen. Bij het volgende peilmoment op 1 juli 2025 verwacht zij dat er een nieuwe groep gemeenten zal stijgen naar trede 4. Ze herkent de problemen bij het opvangen van andere doelgroepen ook bij de opvang van statushouders.
• Gedeputeerde Koning roept gemeenten op om zich bestuurlijk te melden wanneer zij gebruik willen maken van maatwerk ten aanzien van de realisatie van azc’s.
• Gevraagd wordt wanneer er met andere provincies gesproken wordt over het invullen van hun taakstelling. Gedeputeerde Koning geeft aan dat Zuid-Holland voorheen als koploper een makkelijkere positie had om andere provincies aan te spreken, dat is niet meer het geval gezien het feit dat Zuid-Holland zich nu in de middenmoot bevindt.
• De regio’s benadrukken dat gemeenten aan de taakstelling willen voldoen al geven zij ook aan dat gemeenten een stapeling van opgaven ervaren.

1. Opening, vaststellen agenda en conceptverslag PRT 28 november 2024

Bijlage 1 conceptverslag PRT 28 november

Aanwezig:

cdK Kolff (voorzitter), gedeputeerde Koning, bestuurlijk verkenner Van
Heijningen, wethouder Weerwag (namens regio Haaglanden), wethouder Vavier (gemeente Den Haag), wethouder Spoon (namens regio Rotterdam-Rijnmond), wethouder Achbar (gemeente Rotterdam), wethouder Langeveld (namens regio Holland-Rijnland), wethouder Kerssies (namens regio Midden-Holland), burgemeester Van Driel (namens regio Zuid-Holland Zuid), DG Bertram
(rijksvertegenwoordiger vanuit minister AenM) en ambtelijke
ondersteuning vanuit COA, het ministerie van AenM en provincie Zuid-
Holland.

Agenda en verslag worden ongewijzigd vastgesteld.

2. Actualiteiten door Commissaris van de Koning Dhr. Kolff

• De cdK meldt dat er bij het verdeelbesluit van de minister van Asiel en Migratie vanuit wordt gegaan dat de asielopgave een gezamenlijke opdracht is. Hij vindt echter dat er elementen in zitten die onnavolgbaar zijn, zoals de gemeenten die hun indicatieve opgave niet invullen een lagere opgave krijgen in het verdeelbesluit.
• De cdK licht toe dat het rijk middelen aan de PRT beschikbaar heeft gesteld voor de uitvoering van de taken in de Spreidingswet. Er wordt gewerkt aan subsidieregelingen om deze middelen verder te verspreiden.

3. Reactie PRT op verdeelbesluit Provincie Zuid-Holland

Bijlage 2 verdeelbesluit Zuid-Holland

Ronde langs de regio’s

Regio Haaglanden: aangegeven wordt dat men verrast was dat totale provinciale opgave gelijk blijft maar dat regio Haaglanden meer plekken moet regelen, waaronder veel amv’ers. Daarnaast is Wassenaar aangeslagen op het surplus dat zij leveren, dat valt niet goed.

Gemeente Den Haag maakt bezwaar tegen het verdeelbesluit op basis van de verdeling. Daar is in het verdeelbesluit namelijk een aanzienlijke verhoging van amv’ers opgenomen wat problemen veroorzaakt bij bijvoorbeeld voldoende onderwijsplekken. Den Haag krijgt 20% van de totale provinciale amv-opgave toebedeeld en dat is onnavolgbaar.

Rotterdam-Rijnmond: aangegeven wordt dat het verdeelbesluit laat kwam en er rekenfouten in zitten. Gevraagd wordt wat er met de plekken gebeurt die op basis van rekenfouten zijn toebedeeld aan gemeenten, vloeien die terug naar de landelijke of provinciale opgave? Er wordt opgeroepen om deze plekken boven de markt te laten hangen omdat er anders bij een herzien verdeelbesluit opnieuw bezwaren worden verwacht. De cdK zegt dat er voorkomen moet worden dat dit gebeurt. In regio Rotterdam-Rijnmond maken vier gemeenten bezwaar tegen het verdeelbesluit.

Regio Zuid-Holland Zuid: Ook in deze regio zat er een rekenfout in het verdeelbesluit. Daarnaast zijn er inhoudelijke bezwaren. Drie gemeenten in Zuid-Holland Zuid gaan in bezwaar. Er wordt benadrukt dat niet alle realisatie gereed is per 1 juli 2025. Er zit daarin ook een verschil tussen gemeenten die bezig zijn en vertraging oplopen en gemeenten die niets willen doen. Er wordt aandacht gevraagd voor de continuïteit van de verschillende regelingen.

Regio Holland-Rijnland: het bod dat vanuit regio Holland-Rijnland is gedaan was hoger dan de indicatieve opgave. Het verdeelbesluit valt alsnog hoger uit, gevraagd wordt hoe dat kan. Ook wordt gevraagd of in het verdeelbesluit rekening wordt gehouden met de regio’s. Er zal een bezwaar worden gemaakt door een gemeente die amv-opvang moet leveren maar al had afgesproken dat een andere gemeente dat doet.

Al met al wordt de onderbouwing van het verdeelbesluit als onnavolgbaar gezien en is er ook geen reactie gegeven op de randvoorwaarden die de regio heeft gesteld. De cdK geeft aan dat deze randvoorwaarden wat hem betreft nog steeds staan, al nemen deze niet weg dat de opgave niet verdwijnt met het stellen van randvoorwaarden.

Regio Midden-Holland: Vanuit de regio wordt verbazing geuit over de gemeenten die te weinig leveren en daarvoor ‘beloond’ worden met een lagere opgave in het verdeelbesluit. Er zullen twee gemeenten in bezwaar gaan vanuit regio Midden-Holland. Ook wordt vast aangegeven dat de deadline van 1 juli 2025 niet gehaald zal worden.

De DG reageert dat het toezenden van het verdeelbesluit langer duurde vanwege last minute overleggen erover. Bij het opstellen van het verdeelbesluit is de Spreidingswet is gevolgd en er is uitgegaan van wat er in het provinciaal plan van de cdK is opgenomen. Ze geeft aan dat de letter van de wet zegt dat wanneer de provinciale opgave niet gehaald wordt de restopgave verdeeld wordt over de gehele provincie, ook als sommige gemeenten een plus aanleveren. Daarbij wordt geen rekening gehouden met de regio’s. Technische fouten in het verdeelbesluit zullen hersteld worden en het is mogelijk om op regioniveau een gesprek te voeren over de precieze totstandkoming van het verdeelbesluit. De DG meldt dat met de nieuwe opgave uit het verdeelbesluit het mogelijk blijft de opgaven onderling uit te ruilen.

Gereageerd wordt dat het complicerend is dat met de Spreidingswet spreiding van opvangplekken wordt beoogd op basis van solidariteit tussen gemeenten. Deze solidariteit komt onder druk te staan als gemeenten die niet voldoende leveren beloond worden met een lagere opgave in het verdeelbesluit. Dat is niet in lijn met het doel van de wet en geeft een verkeerd signaal. Ook wordt opgemerkt dat als gemeenten (uitruil)afspraken met elkaar maken op asiel en andere doelgroepen het vervelend is als dat niet wordt overgenomen in het verdeelbesluit.

Over wat er na 1 juli 2025 zal gebeuren bestaat onduidelijkheid, er zijn verschillende signalen ontvangen waarbij enerzijds gesteld wordt dat de minister per 1 juli interbestuurlijk toezicht zal houden op de realisatie van het verdeelbesluit en anderzijds dat dit niet zal gebeuren. Daarbij is het niet helpend dat aangekondigd is dat de Spreidingswet zal worden ingetrokken en dat de voorrang voor statushouders bij huisvesting zal worden verboden. Dit doet al afbreuk aan het draagvlak ondanks de toezegging dat er een aanvullend maatregelenpakket komt.

Zowel de VNG als het IPO benadrukken het belang om statushouders te huisvesten en verzocht wordt dat het ministerie van Asiel en Migratie dit ook doet. Er wordt opgeroepen om integraler te kijken naar het opvang- en huisvestingsvraagstuk en daarbij toereikende middelen te verstrekken.

Geconcludeerd wordt dat het verdeelbesluit nog verder besproken moet worden, en dat er uit het verdeelbesluit een stimulans moet komen die samenwerking en inzet beloond. Momenteel kunnen gemeenten die niet willen meewerken dat doen. Maar daarvoor moeten wel voorwaarden geschapen worden.

4. Toelichting van DG Bertram van het ministerie van Asiel en Migratie

Reeds gedaan onder agendapunt 3.

5. Nieuwkomersonderwijs

Bijlage 3 overzicht rollen en verantwoordelijkheden

De bestuurlijk verkenner leidt in dat bij het nieuwkomersonderwijs geldt dat wanneer er op regionaal niveau een structuur geboden kan worden er oplossingen gevonden kunnen worden. Als er verdere vragen spelen dat kan de provincie helpen daarvoor oplossingen te vinden. De knelpunten uit de notitie worden herkend en er wordt benadrukt dat het onderwijs geen PRT-taak is hoewel goed onderwijs wel een van de voorwaarden is voor amv-opvang. Er wordt geopperd dat het een thema is om te blijven agenderen, inventariseren en gezamenlijk voor te lobbyen, ook bij wethouders onderwijs.

Ten aanzien van de financiering kan het door de PRT ontvangen bedrag ingezet worden via de verschillende subsidieregelingen. Waar nodig kan er ook extra onderzoek vanuit de PRT gefinancierd worden. De formele verantwoordelijkheid voor het onderwijs ligt bij de gemeenten.

6. Opvang Oekraïense ontheemden

Vanuit het rijk wordt aangekondigd dat er een Verzamelbrief met een lange termijnperspectief gestuurd zal worden. Dit betreft de inzet op 2 belangrijke pijlers:

1. een concrete terugkeerstrategie naar Oekraïne

2. een nationale terugvaloptie in het geval dat Oekraïense ontheemden niet terugkeren.

Het kabinet heeft hiertoe opdracht gegeven zodat de Oekraïense ontheemden die willen blijven niet allemaal asiel aanvragen zodra de richtlijn vervalt en het systeem dan overloopt. De urgentie om hierover besluiten te nemen is groot.

Er wordt aandacht gevraagd voor de Oekraïners die in POO verblijven, deze (grote) groep doet ook een beroep op voorzieningen en moet ook meegenomen worden in de verschillende scenario’s. Ook wordt aangegeven dat er nog altijd problemen zijn bij het innen van de eigen bijdrage vanwege problemen in Suwinet. ( Gemeenten kunnen gebruik maken van Suwinet om te controleren wie een bijdrageplicht heeft; het bruto-inkomen is zichtbaar. De wettelijke grondslag is opgenomen in de Tijdelijke Wet opvang ontheemden Oekraïne (TWOO). Om ook de netto-inkomsten zichtbaar te maken, moet de huidige grondslag van artikel 7 TWOO worden uitgebreid met een aanvullende wettelijke grondslag. Het wetsvoorstel is ingediend bij de Tweede Kamer. Tot het inwerkingtreden van deze aanvullende grondslag, is een tijdelijke oplossing voor gemeenten beschikbaar.)

Ten aanzien van de derdelanders meldt de DG dat het hof bepaald heeft dat deze casussen individueel bekeken dienen te worden. Dit geldt voor de groep derdelanders die nog rechtsmiddelen hebben. Dat is de overgrote meerderheid.

7. Terugkoppeling stand van zaken huisvesting statushouders door gedeputeerde Anne Koning

Gedeputeerde Koning licht toe dat het overal in Nederland steeds moeilijker wordt om de huisvestingsopgave in te vullen. Zuid-Holland zit met een realisatie van 59% nog steeds boven het landelijk gemiddelde. Gemeenten werken nog steeds hard om statushouders te huisvesten en daar is de provincie heel blij mee. Maar er is ook een aantal gemeenten dat stijgt op de escalatieladder van het interbestuurlijk toezicht. Bij een aantal gemeenten worden daarom nu ook bestuurlijke/hoogambtelijke gesprekken gevoerd. Het nut hiervan is alle verschillende oplossingsmogelijkheden te bespreken die kunnen bijdragen aan het huisvesten van statushouders.

8. Overzicht en inzicht COA

Het COA meldt dat er hard wordt gewerkt aan duurzame opvang en dat de bezettingsgraad nog altijd hoog is. Desgevraagd wordt ook gemeld dat er door de hoge bezettingsgraad geen schuifruimte is en er wordt gewerkt met aparte dag- en nachtopvanglocaties.

9. Rondvraag en sluiting

Er wordt aandacht gevraagd voor de invloed van netcongestie op nieuwe opvanglocaties.