Verslagen Provinciale Regietafel Integratie en Migratie Zuid-Holland

Aanwezigen:

Commissaris van de Koning Kolff (voorzitter), gedeputeerde Koning, bestuurlijk verkenner Van Heijningen, wethouder Weerwag (namens regio Haaglanden), wethouder Vavier (gemeente Den Haag), wethouder Achbar (gemeente Rotterdam), wethouder Spoon (namens regio Rotterdam-Rijnmond), wethouder Langeveld (namens regio Holland-Rijnland), wethouder Kerssies (namens regio Midden-Holland), burgemeester Van Driel (namens regio Zuid-Holland Zuid), rijksvertegenwoordiger vanuit ministerie Asiel en Migratie (A&M), ambtelijke ondersteuning vanuit COA, het ministerie van A&M en provincie Zuid-Holland

1. Opening, vaststellen agenda en conceptverslag

De agenda en het verslag van de PRT dd. 17 april 2025 worden ongewijzigd vastgesteld.

2. Actualiteiten door Commissaris van de Koning (cdK) Dhr. Kolff

• De cdK blikt terug op de val van het kabinet en de mogelijke gevolgen voor de gemeentelijke opgave betreffende asielzoekers en statushouders. Demissionair Minister Keijzer heeft de verantwoordelijkheid overgenomen voor de uitvoering van de spreidingswet. Vanuit het ministerie wordt er ambtelijk aangegeven dat het beleid niet veel anders zal zijn dan het was. Er wordt doorgegaan met de koers, die is uitgezet inclusief de wetsvoorstellen (asielnoodmaatregelenwet, verbod op de voorrang aan statushouders bij het toewijzen van sociale huurwoningen en het intrekken van de taakstelling voor gemeenten om statushouders te huisvesten). Vooral de laatste twee initiatieven hebben prioriteit voor de minister. Er is een samenhangend pakket in voorbereiding bij het ministerie om het dempende effect van het intrekken van de bestaande wetgeving tegen te gaan.
• De cdK benadrukt dat de provincie Zuid-Holland de grootste opdracht heeft van alle provincies. Tevens is de druk op de ruimte heel hoog. Toch is er is al een hele grote stap gemaakt in de creatie van opvangplekken in vergelijking met de situatie voor de spreidingswet. Volgens de monitoringsrapportage van 19 juni 2025 heeft de Provincie Zuid-Holland momenteel 56% van de gestelde opvangplekken in het verdeelbesluit gerealiseerd. Er moet dus ook nog veel gebeuren. Gemeenten uitten zorgen over het gebrek aan lange termijn financiering. Ook het lange termijn perspectief voor Oekraïense ontheemden is moeilijk.
• Op 11 en 12 juni zijn er twee subsidieregelingen gepubliceerd voor bestuurlijke ondersteuning van de regionale regietafels en bovenlokale coördinatie op onderwijs, alsmede voor de versnelling van realisatie van asielopvang bij gemeenten. Deze regelingen zijn bekostigd vanuit Rijksmiddelen voor versterking van taken van de PRT en de uitvoering van de spreidingswet. Er vinden twee informatie bijeenkomsten plaats, maar ook daarna kunnen altijd vragen gesteld worden via het PRT secretariaat.

3. Toelichting door het Ministerie van Asiel en Migratie

• De rijksvertegenwoordiger verwacht dat demissionair Minister Keijzer het beleid van haar voorgangster zal handhaven ook wat betreft de intrekking van de spreidingswet en de toepassing van interbestuurlijk toezicht (IBT). De voorzitter geeft aan dat de wet nog steeds van kracht is en daarmee de opgave om opvangplekken te verdelen en te realiseren.
• Het rijk licht toe dat er nog gewerkt wordt aan een duurzame financiële regeling voor tijdelijke huisvesting. Er zijn wat juridische obstakels, maar het ministerie gaat ervan uit dat de regeling er zal komen. Er zijn nog steeds zorgen over het aantal opvangplekken inclusief noodopvang (Ter Apel). De verwachting is dat het begin augustus vast zal lopen, gezien de lage doorstroom.
• Er wordt aandacht gevraagd voor de meldplicht om problemen aan te geven bij de realisatie van asielopvang voor 1 juli, zodat daar rekening mee kan worden gehouden in het vervolgproces. Deze melding moet gedaan worden bij het ministerie. De voorzitter wijst erop dat er verschillende valide redenen voor vertraging van de realisatie van asielopvang zijn, ook nadat het besluit is genomen door gemeenten. De media bericht alleen over de vermeende achterstanden, zonder achtergrondinformatie. Gemeenten geven dan ook aan dat de verlenging van de termijn om asielopvang te realiseren (vanwege valide redenen), het resultaat zeker ten goede zou komen.
• Er is gesproken over de stand van zaken met betrekking tot de bezwaarprocedures. Voor 6 juli krijgen gemeenten bericht over het door hen ingestelde bezwaar.
• Verscheidene PRT-leden doen het verzoek om het NIDOS uit te nodigen voor een volgende vergadering om vragen te stellen over de opvang en begeleiding van alleenstaande minderjarige vluchtelingen.

4. Opvang Oekraïense ontheemden

• Eind juni zal de Raad van de Europese Unie besluiten over het verlengen van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB). Er is politiek overeenstemming tussen de lidstaten om te verlengen tot 4 maart 2027. De opvang blijft in veel gemeenten een uitdaging, want de locaties zijn veelal niet geschikt voor de lange termijn opvang van inmiddels al weer 4 jaar.
• Er is een brief gestuurd naar gemeenten over het aflopen van de bevriezing voor derdelanders per 4 september. Het gaat om ongeveer 1.500 mensen, al dan niet in afwachting van een asielaanvraag. Op verzoek zal deze brief ook via de PRT naar de regio regietafels (RRT) worden verstuurd.
• De bezettingsgraad voor Oekraïense ontheemden is iets gedaald naar 99% en lijkt komende weken te passen.

5. Terugkoppeling stand van zaken huisvesting statushouders door gedeputeerde Anne Koning

• Gedeputeerde Koning geeft aan dat het steeds ingewikkelder aan het worden is om huisvesting voor statushouders te creëren. Er zijn 5 gemeenten die niet op de interventieladder staan.
• Op de peildatum van 1 juli zal er een nieuwe groep gemeenten stijgen naar trede 4 op de interventieladder van het interbestuurlijk toezicht (IBT). Er wordt positief teruggekoppeld door gemeenten naar gedeputeerde Koning over de IBT gesprekken. De provincie probeert een helpende hand te bieden. Het is gewenst dat er snel duidelijkheid komt over inzet van de Hotel- en Accommodatieregeling (HAR), want dit is een regeling die in de toezichtsgesprekken wordt genoemd.

6. Overzicht en inzicht COA

• De bezettingsgraad is weer aan het oplopen in de azc’s. Er komt een brief van het COA aan provincie en gemeenten met een extra vraag van 200 plekken per week. Het regelen van noodopvang blijft lastig en het COA doet een beroep op de samenwerking met gemeenten.

1. Opening, vaststellen agenda en conceptverslag PRT 6 februari 2025

Bijlage 1 conceptverslag PRT 6 februari 2025

Aanwezig

CdK Kolff (voorzitter), gedeputeerde Koning, bestuurlijk verkenner Van Heijningen, wethouder Weerwag (namens regio Haaglanden), wethouder Vavier (gemeente Den Haag), wethouder Spoon (namens regio Rotterdam-Rijnmond), wethouder Langeveld (namens regio Holland-Rijnland), wethouder Kerssies (namens regio Midden-Holland), burgemeester Van Driel (namens regio Zuid-Holland Zuid), rijksvertegenwoordiger vanuit ministerie AenM, de heer Schoenmaker (COA) en ambtelijke ondersteuning vanuit COA, het ministerie van AenM en provincie Zuid-Holland. 
 
De agenda en het verslag van de PRT dd. 6 februari 2025 worden ongewijzigd vastgesteld.

2. Actualiteiten door Commissaris van de Koning Dhr. Kolff

• De cdK blikt terug op het zojuist gevoerde Bestuurlijke Overleg Oekraïne opvang (BOOO). Daarin werd de hoge druk op de opvang voor Oekraïense ontheemden besproken, minister Faber heeft toegezegd een oproep te doen aan gemeenten om de inspanningen voor dit type opvang te intensiveren. Ook arbeidsmigratie vanuit Oekraïne en de financiële ondersteuning voor opvangmogelijkheden zijn in het BOOO besproken, hier wordt nog op teruggekomen. De cdK heeft in dit overleg naar voren gebracht dat de factor ‘grondoppervlakte’ meer gewicht zou moeten krijgen in de verdeelsleutel voor de verdeling van de opvangopgave voor Oekraïense ontheemden. Er is gevraagd hoe de minister omgaat met Oekraïense vluchtelingen die proberen opvangplekken juridisch af te dwingen, bijvoorbeeld door een reguliere asielaanvraag in te dienen. Vanuit het ministerie wordt aangegeven dat dit in beeld is en er wordt gewacht op een rechterlijke uitspraak, afgesproken wordt de Zuid-Hollandse casus in beeld te brengen.
• Monitoring stand van zaken asielopvang: Uit de monitoring blijkt dat het de vraag is of de realisatie van asielopvang blijft doorgaan of niet. Vanuit de regio’s wordt aangegeven dat de druk op gemeentebestuurders en -raden groot is. De uitingen van de bewindspersoon en diverse politici doen afbreuk aan het draagvlak terwijl er bij de lokale bestuurders juist behoefte is aan een steun in de rug. Dit wordt breed herkend. Het is belangrijk dat het kabinet uitdraagt dat de opvangplekken er moeten komen en dat er tot 1 juli nog hard gewerkt moet worden om de plekken gereed te krijgen. Daarbij is het belangrijk dat het kabinet de medeoverheden openlijk steunt. Daarnaast is het belangrijk dat er een duidelijk perspectief komt over de toekomst van de Spreidingswet en samenhang met andere wetgeving, zodat rekening gehouden kan worden met de lange termijn. Het beleid moet realistisch zijn.
• Toelichting op stand van zaken subsidieregelingen PRT.  De cdK licht toe dat er nog gewerkt wordt aan de subsidieregelingen en dat hij voornemens is deze zo snel mogelijk open te stellen.

3. Toelichting van de heer Timmer van het ministerie van Asiel en Migratie

• De heer Timmer licht toe dat er wordt gewerkt aan de volgordelijkheid van de voorgenomen wetgeving. Het verbod op de voorrang aan statushouders bij het toewijzen van sociale huurwoningen wordt binnenkort aan het parlement voorgelegd. Daarnaast is besloten het intrekkingsvoorstel van de Spreidingswet pas in 2026 in te brengen. Daarmee kan de huidige cyclus van de Spreidingswet worden afgerond.
• Na 1 juli zal volgens de Spreidingswet het interbestuurlijk toezicht (IBT) starten. De minister heeft aangegeven dat zij geen dwang wil gaan toepassen. Echter is IBT onderdeel van de wet. Aangegeven wordt dat het ontbreken van IBT de onderlinge solidariteit onder druk zal zetten en geen recht doet aan gemeenten die zich wél aan de Spreidingswet houden. Ook wordt benoemd dat het draagvlak bij gemeenten om zich in te zetten voor acute opvang zal verdwijnen als er niet naar een stabiel opvanglandschap toegewerkt wordt, hetgeen met de Spreidingswet wordt beoogd.
• Vanuit de regio’s wordt aangegeven dat het voornemen de Spreidingswet in te trekken veel sentimenten op scherp zet, zeker met de gemeenteraadsverkiezingen en -campagne daarvoor in het vooruitzicht. Als het IBT niet start gaat de hoop leven dat van uitstel afstel komt. Ook wordt door de regio’s wederom opgeroepen duidelijkheid te geven over de (lange termijn) financiering; met name de verschillende financieringsregimes voor verschillende doelgroepen zijn problematisch.
• De heer Timmer erkent de zorgen over financiën, zeker in de context van de bezuinigingen op het COA. Deze staan haaks op de noodzaak van lange termijn investeringen. COA en ministerie bezien wat er desondanks nu binnen bestaande begrotingen voor zekerheid kan worden geboden in concrete gevallen. De behoefte aan voldoende financiële middelen voor lange termijn is onmiskenbaar duidelijk. De cdK geeft aan als er geen financiering is en de Spreidingswet van tafel gaat, gemeenten en provincie geen mogelijkheden voor realisatie van opvangplekken hebben. COA geeft aan afspraken na te komen als er getekende bestuursovereenkomsten zijn, en dat asiel een generaal dossier is (d.w.z. dat het Rijk de begroting moet bijstellen als het niet lukt de kosten te dekken).
• COA inventariseert welke plekken bij gemeenten daadwerkelijk operationeel kunnen zijn per 1 juli en zal daarover contact opnemen met gemeenten. Aan het COA wordt verzocht deze inventarisatie en communicatie daarover af te stemmen met betrokken gemeenten.
• Ten aanzien van doorstroomlocaties licht de heer Timmer toe dat er wordt gekeken naar de financiering. Aangegeven wordt dat er zorgen bestaan over de doorstroomlocaties; als er geen uitstroom is wordt het een soort azc’s voor statushouders.
• Het Rijk wordt opgeroepen haast te maken met de bezwaarprocedures op het verdeelbesluit.

4. Opvang Oekraïense ontheemden

• Vanuit het Rijk wordt toegelicht dat de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) afloopt in maart 2026. Als er dan geen alternatief voor de RTB is zullen Oekraïense ontheemden asielaanvragen moeten kunnen indienen en zal het systeem overspoeld raken. Het RTB is al eerder een keer verlengd, verwacht wordt dat er nu op nationaal niveau iets georganiseerd moet worden.

5. Terugkoppeling stand van zaken huisvesting statushouders door gedeputeerde Anne Koning

• Gedeputeerde Koning licht toe dat zij momenteel stevig in gesprek is met gemeenten om indeplaatstreding te voorkomen. Bij het volgende peilmoment op 1 juli 2025 verwacht zij dat er een nieuwe groep gemeenten zal stijgen naar trede 4. Ze herkent de problemen bij het opvangen van andere doelgroepen ook bij de opvang van statushouders.
• Gedeputeerde Koning roept gemeenten op om zich bestuurlijk te melden wanneer zij gebruik willen maken van maatwerk ten aanzien van de realisatie van azc’s.
• Gevraagd wordt wanneer er met andere provincies gesproken wordt over het invullen van hun taakstelling. Gedeputeerde Koning geeft aan dat Zuid-Holland voorheen als koploper een makkelijkere positie had om andere provincies aan te spreken, dat is niet meer het geval gezien het feit dat Zuid-Holland zich nu in de middenmoot bevindt.
• De regio’s benadrukken dat gemeenten aan de taakstelling willen voldoen al geven zij ook aan dat gemeenten een stapeling van opgaven ervaren.