Verduurzaming Maatschappelijk vastgoed

Kleine gemeenten binnen de provincie Zuid-Holland, met minder dan 50.000 inwoners op 1 oktober 2022, komen in aanmerking voor gratis advies en ondersteuning bij het verduurzamen van hun vastgoedportefeuille.

Daarnaast kunnen alle Zuid-Hollandse gemeenten meedoen aan een kennis- en leerprogramma over de verduurzaming van gemeentelijk vastgoed. Tijdens verschillende kennissessies wordt ingegaan op vragen en ervaringen met betrekking tot het proces van verduurzaming. De kennissessies bieden ook ruime gelegenheid om te netwerken met andere gemeentelijke vastgoedbeheerders.

In de energietransitie vervult de overheid een voorbeeldrol. Rijk, provincies, waterschappen en gemeenten willen allemaal ‘launching customer’ zijn. Om te demonstreren dat verduurzamen kan én om nieuwe producten en diensten een zetje in de rug te geven. Hoe mooi zou het zijn als het gemeenten lukt om met bijvoorbeeld hun zwembaden, bibliotheken, buurthuizen, scholen en gemeentehuis CO2-uitstoot te reduceren? Of ze van het gas af te halen? Goed voorbeeld doet goed volgen. Maar de praktijk is weerbarstig, toont een nieuw onderzoek aan.

Lees verder in rapport ‘Kansen voor toekomstbestendige maatschappelijke gebouwen’.

De provincie Zuid-Holland heeft onderzocht tegen welke uitdagingen gemeenten aanlopen als zij hun publieke vastgoed willen verduurzamen. 40 van de 50 Zuid-Hollandse gemeenten werkten aan het onderzoek mee, dat werd uitgevoerd door Schuttelaar & Partners en Green Leisure Group. Lees het volledige rapport, getiteld ‘Schouders onder gemeentelijk vastgoed’, voor een duidelijk beeld van de uitdagingen die gemeenten tegenkomen als zij hun vastgoed willen verduurzamen.

De uitdaging. Zuid-Hollandse gemeenten hebben ongeveer één gebouw in het maatschappelijk domein per 1000 inwoners in eigendom. Voor de hele provincie praat je dan al gauw over 3000 gebouwen. Ambities genoeg, maar dan. De grootste knelpunten zijn geld, personele capaciteit, en kennis. Hoe pak je de verduurzaming aan? In welke volgorde? Uit het onderzoek blijkt dat de verduurzaming nog beperkt in gang is gezet door deze knelpunten. Maar er zijn ook verschillende gemeenten met succesvolle voorbeelden. Het delen van de ervaring en kennis is een wens die bij de gemeenten leeft.

Als opvolging van het onderzoek bouwt de provincie aan een netwerk van gemeenten en provincie voor duurzaam gemeentelijk vastgoed. Zo zorgt de provincie dat we waar mogelijk samen op kunnen trekken, de nodige kennis kunnen verwerven en van elkaars inzichten en ervaringen kunnen profiteren.

Samen met de financiële steun waar het ministerie van BZK aan werkt en de uitbreiding van het ontzorgingsprogramma maatschappelijk vastgoed voor de minder grote gemeenten vormt dit een eerste antwoord op de gemeentelijke ondersteuningsvragen die in het onderzoek het sterkst naar voren komen.

Schoolgebouwen vervullen een belangrijke maatschappelijke voorbeeldfunctie, ook in de energietransitie. Daarnaast is het belangrijk dat kinderen in een gezonde en veilige omgeving kunnen leren. Zeker voor kleine schoolbesturen is het lastig om te weten waar te beginnen met verduurzamen. Daarom ondersteunt de provincie deze organisaties met een ontzorgingsprogramma.

Er zijn in Zuid-Holland al mooie initiatieven gestart om schoolgebouwen te verduurzamen en beter te ventileren, zoals op de Willem de Zwijgerschool in Den Haag.

Heeft jouw schoolbestuur maximaal 15 gebouwen in het basisonderwijs, maximaal 10 in het voortgezet onderwijs, of een combinatie van beide met in totaal maximaal 15 gebouwen in bezit? Dan kom je mogelijk in aanmerking voor het ontzorgingsprogramma.

Zorgorganisaties zijn een belangrijke schakel in een gezonde samenleving, maar zijn daarbij vaak grootverbruikers van energie. Met het verduurzamen van het vastgoed in de zorg valt veel winst voor het klimaat te behalen. In het ontzorgingsprogramma ontzorgen we de kleinere zorgaanbieders. Alleen zorgaanbieders met maximaal 10 gebouwen in eigendom komen in aanmerking, met uitzondering van academische en algemene ziekenhuizen.

Lees hier een artikel over het ontzorgingsprogramma in vakblad De Eerstelijns.

Voor instellingen in de langdurige zorg onderzoeken we of er in lokaal samenwerkingsverband afspraken gemaakt kunnen worden over de verduurzamingsstappen. Dit doen we in regionale kenniskringen, waarin lokale afspraken tussen zorginstellingen en betrokken overheden worden gemaakt.

Een culturele instelling is een verzamelnaam voor bijvoorbeeld bibliotheken, filmhuizen en musea. Om in aanmerking te komen voor het ontzorgingsprogramma moet de organisatie over de status ‘culturele algemeen nut beogende instelling’ (ANBI) beschikken. Culturele instellingen met maximaal 10 gebouwen in eigendom komen in aanmerking.

Het komt regelmatig voor dat culturele instellingen in een monumentaal pand gevestigd zijn. Zeker bij monumenten vergt verduurzaming vaak maatwerk. De Monumentenwacht Zuid-Holland en de Groene Grachten zijn beschikbaar om met hun specifieke kennis vanuit de monumentenwereld binnen het ontzorgingsprogramma met raad en daad bij te staan.

Bij 'stichtingen, verenigingen of coöperaties die gebouwen met een publieksfunctie exploiteren en beheren’ kun je denken aan bijvoorbeeld een buurthuis, dorpshuis, wijkcentrum of gemeenschapscentrum. Maar, hieronder vallen bijvoorbeeld ook scouting, wildopvang, welzijnswerk, voedselbanken en speeltuinverenigingen.

De organisatie mag maximaal 10 gebouwen in eigendom hebben om in aanmerking te komen voor een ontzorgingsprogramma.

Sinds 1 februari 2023 komen ook religieuze of levensbeschouwelijke instellingen met maximaal 15 gebouwen (excl woonhuizen) in eigendom in aanmerking voor een ontzorgingsprogramma. Religieuze panden, zoals gebedshuizen, hebben te maken met verschillende uitdagingen. Zoals bijvoorbeeld teruglopende ledenaantallen, waardoor de kas voor verduurzaming onder druk komt te staan. Daarnaast gaat het om grote gebouwen, met beperkte openingstijden.

Het komt ook regelmatig voor dat een religieuze instelling in een monumentaal pand gevestigd is. Zeker bij monumenten vergt verduurzaming maatwerk. De Monumentenwacht Zuid-Holland en de Groene Grachten zijn beschikbaar om met hun specifieke kennis over monumenten binnen het ontzorgingsprogramma met raad en daad bij te staan.

Voor kinderopvangen is het belangrijk dat kinderen in een gezond verwarmd en geventileerd binnenklimaat kunnen spelen en opgroeien. Vaak is het lastig voor kleine kinderopvangen om hier een goede balans in te vinden en om te beginnen met de benodigde verduurzamingsstappen. Daarom biedt de provincie in het ontzorgingsprogramma op maat gemaakt advies aan. Door bijvoorbeeld slim te ventileren kan het binnenklimaat verbeterd worden ten opzichte van het openzetten van ramen en deuren, én is de energierekening lager.

Het advies is echter afhankelijk van jouw situatie. Ben je een kinderopvang met 10 of minder panden in eigendom? Dan kom je mogelijk in aanmerking voor het ontzorgingsprogramma.