Een van de taken van de provincie is toezicht houden op de financiën van onze gemeenten, gemeenschappelijke regelingen (GR) en waterschappen. Op deze pagina lees je hoe wij dat doen en welke regels en voorwaarden er gelden.
Verschillende wetten, zoals de Gemeentewet, vormen de basis voor het financieel toezicht. Daarnaast geldt regelgeving, zoals het Besluit begroting en verantwoording (BBV) waarin de regels voor de begroting zijn vastgelegd, en het Gemeenschappelijk Toezichtkader (GTK) waarin staat hoe we het toezicht uitvoeren.
Gemeenten, GR’en en waterschappen zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor hun financiën. Dit betekent dat zij ervoor moeten zorgen dat de kosten die elk jaar terugkomen gelijk zijn aan het geld dat er elk jaar binnenkomt. Als dat zo is, is een begroting ‘in evenwicht’. De gemeenteraad, de algemene besturen van GR’en en de waterschappen bepalen hiervoor de kaders en controleren deze.
Onderwerpen
Toezicht en advies van de provincie
De provincie controleert of de begroting blijvend en op een haalbare manier in evenwicht is. Zolang dit het geval is, geldt het standaard (‘repressieve’) toezicht. Als een begroting niet in evenwicht is, gaan we strenger (‘preventief’) toezicht houden.
We controleren niet alleen, maar we adviseren ook. Om gemeenten en waterschappen te helpen met de begroting, organiseren we bijvoorbeeld bijeenkomsten. Daarnaast helpen we gemeenten om hun uitgaven te vergelijken met andere gemeenten. En we denken mee hoe een gemeente, GR of waterschap de begroting kan verbeteren.
Hoe verloopt de procedure?
De gemeenten en de gemeenschappelijke regelingen zijn wettelijk verplicht om de begroting en de jaarrekening ter beoordeling te zenden aan Gedeputeerde Staten (GS).
- Bij de gemeenten moet de begroting uiterlijk op 15 november van het voorafgaande jaar ingezonden zijn, de jaarrekening op uiterlijk 15 juli na afloop van het kalenderjaar.
- Bij de gemeenschappelijke regelingen is de uiterlijke inzenddatum voor de jaarrekening 15 juli na afloop van het kalenderjaar en voor de begroting 1 augustus van het voorafgaande jaar.
- Het te laat inzenden van de stukken kan, al dan niet in combinatie met een slechte financiële positie, leiden tot preventief toezicht. Dit is een strenge vorm van toezicht waarbij niet alleen de begroting moet worden goedgekeurd maar de gemeente ook wijzigingen van de begroting ter goedkeuring moet inzenden.
- Wanneer de begroting en jaarrekening op tijd zijn ingezonden en de begroting structureel en reëel in evenwicht is, valt een begroting onder het repressief toezicht. Dit is een milde vorm van toezicht waarbij de gemeente de stukken alleen ter kennisgeving hoeft in te zenden.
- Wanneer de gemeente een aanvraag doet voor financiële steun uit het gemeentefonds van het Rijk, valt dit onder artikel 12 van de Financiële verhoudingswet.
Deadline indienen stukken
- Jaarrekeningen: uiterlijk 15 juli
- Begroting gemeenschappelijke regelingen: uiterlijk 15 september
- Begroting gemeenten: uiterlijk 15 november
- Begroting waterschappen: uiterlijk 1 december
- Wijzigingen op de begroting: uiterlijk 2 weken na vaststelling
Dashboard Financieel toezicht gemeenten
In dit dashboard kun je informatie vinden over de financiën van onze gemeenten zoals: begrotingssaldo, weerstandsvermogen en financiële kengetallen.
Informatie Begroting 2026
Hoe beoordelen wij de komende begroting en meerjarenraming?
Gemeenschappelijk Toezichtkader (GTK)
Hoe we het financieel toezicht uitvoeren staat beschreven in het Gemeenschappelijk Toezichtkader (GTK). Er is een GTK voor gemeenten en voor GR’en.
Jaarverslag Financieel Toezicht 2024-2025
Jaarlijks brengen Gedeputeerde Staten verslag uit over het financieel toezicht op de gemeenten, GR’en en waterschappen.
Formulier aanvullende informatie
Via het aandachtspuntenformulier begroting verstuurt de gemeente jaarlijks aanvullende informatie die voor de provincie van belang is voor het uitvoeren van het begrotingsonderzoek.
Goede voorbeelden
De regels uit het Besluit begroting en verantwoording (BBV) gelden in principe voor alle organisaties. Toch is er veel ruimte bij het indelen van de begroting en jaarrekening en verschilt de kwaliteit van deze stukken.
Rekenmodel
Gemeenten en GR’en zijn op basis van de regels uit het BBV verplicht om de financiële kengetallen op te nemen. Dit rekenmodel helpt om deze op een juiste manier te berekenen.
Begrotingsbrief
Jaarlijks worden alle gemeenten en GR’en via een brief geïnformeerd over welk toezichtregime op hen van toepassing is voor het komende jaar. Daarnaast geven we algemene en specifieke opmerkingen mee.