Faunabeheer

De Aziatische hoornaar is een invasieve exoot, die sinds 2017 via Frankrijk en België ons land heeft bereikt en ondanks de ingezette bestrijding, komt deze wespensoort veel voor in de zuidelijke provincies.

De Aziatische hoornaar, die kleiner is dan de Europese hoornaar, is actief van april tot november, met een piek in augustus en oktober. De zomernesten van Aziatische hoornaars hangen meestal hoog in de boom, buiten bereik van menselijke activiteiten.

Jagen op insecten

De Aziatische hoornaar is een roofinsect. Hij jaagt vooral op andere insecten, zoals vliegen en honingbijen Hoeveel andere insecten het slachtoffer worden van de Aziatische hoornaar hangt af van het aantal hoornaars in een gebied. In Nederland valt het aantal Aziatische hoornaars per gebied nog mee. Dat betekent dat de invloed die de Aziatische hoornaar heeft op andere insecten niet groter of meer is dan bij de Europese hoornaar en de bijenwolf. Dat zijn insecten die ook op honingbijen en andere vliegende insecten jagen.

Gevolgen

Bijen en hommels zijn belangrijk voor de bestuiving van bloemen en planten. Als er minder bijen overblijven dan kan dit gevolgen hebben voor de natuur en voor landbouwgewassen. Bijen en andere bestuivers hebben het al moeilijk in Nederland. Dat komt door een te kleine leefomgeving, waardoor er te weinig voedsel is, door chemische bestrijdingsmiddelen voor gewassen, de neerslag van stikstof en de slechte waterkwaliteit. Ook hebben met name honingbijen last van de varroamijt. De invloed van de Aziatische hoornaar is dan ook klein in vergelijking met de problemen waar deze insecten mee te maken hebben. Het aantal insecten dat ten prooi valt aan de Aziatische hoornaar is vergelijkbaar met die van de (inheemse) Europese hoornaar en de bijenwolf.

Imkers

We zien wel dat de imkerij het moeilijk heeft doordat honingbijen te weinig voedsel kunnen vinden, te maken hebben met vervuiling en ziekten. In basis heeft de provincie als doel om de biodiversiteit van de soorten die hier thuishoren te beschermen door exoten te bestrijden. Uit het rapport van EIS Kenniscentrum blijkt dat de Aziatische hoornaar veel insecten vangt, maar geen bedreiging vormt voor de biodiversiteit. Dit betekent dat de provincie vanuit haar rol geen bestrijding uitvoert vanuit economische belangen.

Opmars vertragen

Doel van de provincie is om de opmars van de Aziatische hoornaar richting het noorden te vertragen. Daarom grijpen we in zodra er een melding komt uit het gebied boven de A12. Wij ondernemen dan actie om nesten te verwijderen. Het is voor de provincie niet haalbaar om alle nesten te bestrijden. Zelfs niet met alle vernieuwende technieken. Hier zijn ook hoge kosten aan verbonden. Op het moment dat een nest een gevaar voor mensen kan vormen, kan een gemeente besluiten om in het kader van de openbare veiligheid het nest te laten verwijderen.

Melding maken

Wij vragen inwoners om een melding op waarneming.nl te maken als ze (nest) Aziatische hoornaars signaleren. Wij zijn blij met de inzet van vrijwilligers die hun steentje bijdragen om in kaart te brengen waar de nesten van Aziatische hoornaars zitten.

Meer informatie

Wil je meer weten over de Aziatische hoornaar en de bestrijding ervan in Nederland, lees dan het rapport Hoe verder met de Aziatische hoornaar? van EIS Kenniscentrum Insecten.

Verspreiding in Zuid-Holland

Damherten komen in Zuid-Holland voornamelijk voor in en rond het duingebied tussen Den Haag en Noordwijk waar ze zich in de jaren ’80 en ’90 van de vorige eeuw hebben gevestigd door uitzetting en ontsnapping. In de Hoeksche Waard en bij Nieuwkoop komen verwilderde damherten voor. Hier gaat het om gehouden dieren die zijn ontsnapt.

Beheer van damherten

Het damhert heeft een breed voedselspectrum; naast knoppen van houtige gewassen en kruiden kan het damhert goed overleven op grassen. Door de sterke populatietoename is schade ontstaan aan de natuur (zoals in de Amsterdamse Waterleiding Duinen) en overlast voor verkeersveiligheid, schade aan landbouwgewassen en schade aan de natuur. De provincie neemt diverse maatregelen om schade en ongelukken te voorkomen. Denk aan rasters en wildspiegels om te voorkomen dat de dieren een weg oversteken of door de snelheid te verlagen. Als dat echt niet anders kan wordt beheer uitgevoerd. Jagers en beheerders van natuurterreinen voeren het beheer uit op basis van een ontheffing.

Hoeksche Waard

In de omgeving van Numansdorp en Strijen loopt een groep verwilderde damherten rond. Deze zijn ontsnapt en horen van nature niet in het gebied thuis. De groep groeit en de verwachting is dat de herten zich steeds meer buiten het gebied gaan verspreiden en daarbij wegen oversteken. Daarmee neemt de kans op verkeersonveilige situaties toe. Daarnaast veroorzaken damherten ook schade aan landbouw- en andere gewassen. De provincie heeft daarom besloten de populatie tot nul terug te brengen. Langer wachten leidt in de toekomst tot grootschaliger ingrijpen.

Nieuwkoop

In polder Westveen bij de Nieuwkoopse Plassen zijn in 2008 zo’n 8 damherten ontsnapt van een particulier. Inmiddels is de groep toegenomen tot zo’n 25 dieren die verwilderd zijn. Zij horen niet in het gebied thuis en eten het zeldzame blauwgrasland op, een plantensoort die we hier juist graag verder willen ontwikkelen. Ook wordt de groep zo groot dat de verwachting is dat ze zich buiten het gebied gaan begeven, daarbij wegen oversteken en zo voor verkeersonveiligheid zorgen. De provincie en Natuurmonumenten willen de populatie daarom tot nul terug te brengen. Dat voorkomt in de toekomst meer dierenleed.

Beheerseizoen

Tussen 1 september en 31 maart. Daarbuiten is afschot mogelijk ter voorkoming van schade en risico’s en ter voorkoming van onnodig lijden.

Veelgestelde vragen over damherten

Bekijk de veelgestelde vragen over damherten.

Ganzen horen bij Zuid-Holland. De combinatie van natuurgebieden, landbouwgronden en water maakt dat onze provincie een aantrekkelijk leefgebied is voor deze watervogels. Het aantal ganzen in Zuid-Holland is de afgelopen jaren dan ook flink gegroeid. Soms leidt dat tot spanningen tussen mens en dier en dat roept ook vragen op. Hieronder de veelgestelde vragen over de gans in Zuid-Holland.

Toelichting van de provincie bij de uitspraak van de Raad van State van 15 mei 2019:

In Zuid-Holland zijn ruim 140.000 ganzen. Het gaat vooral om de grauwe gans, brandgans, nijlgans en Canadese gans. Voor een beter natuurlijk evenwicht zou het aantal ganzen 40.000 moeten zijn. De vele ganzen veroorzaken forse schade aan landbouwgewassen. Deels wordt die schade vergoed aan de boeren. Binnen natuurgebieden veroorzaken de ganzen schade aan jonge beplanting door vraat en vertrapping. Bovendien vervuilen de ganzen met hun ontlasting het oppervlaktewater zodanig dat er een explosieve groei van blauwalgen optreedt, waardoor op veel plaatsen de waterkwaliteit verslechtert en ook recreatief zwemmen onmogelijk wordt.

De provincie streeft naar een gezonde balans tussen populaties inheemse ganzensoorten enerzijds en een acceptabel niveau van schade en risico’s anderzijds. Dat betekent dat er op korte termijn beheersmaatregelen nodig zijn om het probleem niet nog verder uit de hand te laten lopen. Het terugdringen van de populaties ganzen gebeurt door afschot, maar het is ook nodig om op grote schaal eieren te rapen, lek te prikken of in te smeren met maïskiemolie, zodat ze niet uitkomen. Ook vangen en vervolgens doden met gas is daarbij een toelaatbaar middel, zo geeft de Raad van State nu aan.

Veelgestelde vragen over ganzen

Bekijk de veelgestelde vragen over ganzen.

De smient is welkom in Zuid-Holland. In diverse Natura 2000-gebieden geldt in de winterperiode een streng rust-regime ten behoeve van allerlei watervogels, waaronder de smient. En ook buiten de Natura 2000-gebieden kunnen de smienten terecht. Smienten veroorzaken schade aan agrarische gewassen, wat soms leidt tot hoge kosten voor agrarische ondernemers.

Veelgestelde vragen over smienten

Bekijk de veelgestelde vragen over smienten.

De wolf is terug in Nederland. In Zuid-Holland zijn nog geen wolven gezien, maar de provincie houdt de situatie goed in de gaten. De aanwezigheid van wolven in Nederland roept uiteenlopende reacties op.

Melden

Door een toename van incidenten met wolven bestaan er zorgen over de veiligheid van mensen en hun (gehouden) dieren. Inwoners en ondernemers kunnen helpen, bijvoorbeeld door zelf maatregelen te nemen om hun vee te beschermen en door het direct te melden als ze een wolf zien. Er komt een Landelijk Team Veebescherming (LTA) en een Landelijk Informatiepunt (LIW).

Waar komt de wolf voor?

Nederland en daarmee ook delen van de provincie Zuid-Holland is klein en dichtbevolkt. Dat vergroot de kans op confrontaties tussen mensen en wolven. Ongeveer 150 jaar geleden is de wolf verdwenen uit ons land. In 2018 vestigde de eerste wolf zich sinds lange tijd weer in ons land. Sindsdien is het aantal wolven gegroeid naar ongeveer 124 wolven in 2024. De wolf heeft zich nog niet gevestigd in Zuid-Holland. Tot op heden zijn er nog geen bevestigde waarnemingen gedaan van -zwervende- wolven in onze provincie. In de aangrenzende provincies Utrecht en Gelderland heeft de wolf zich wel gevestigd.

Wat doet de provincie Zuid-Holland?

In het provinciaal soortenbeleid is toegelicht dat het grootste deel van de provincie een kunstmatig (cultuur)landschap is, waar niet alle natuurlijke processen doorgang kunnen vinden. Om balans te houden moet er vaak kunstmatig worden ingegrepen.

De provincie heeft een soortenbeleid. Voor zowel het behouden van soorten als voor het beheren van soorten grijpt de provincie bij bepaalde situaties in. Dit gebeurt ook om conflicten tussen de aanwezigheid van soorten te voorkomen. Hierbij worden tegelijkertijd de verschillende maatschappelijke belangen afgewogen. De provincies zijn verantwoordelijk om de wolvenpopulatie in de gaten te houden en samen met onder andere de faunabeheereenheid en BIJ12 te kijken hoe hiermee om te gaan.

De wolf is een beschermde diersoort. Dat betekent dat het doden, vangen en opzettelijk verstoren van wolven verboden is zonder vergunning . Als het gaat om de wolf volgen wij de landelijke lijn, die is opgesteld in het Wolvenplan om eventuele schade en risico’s te beperken. Het Wolvenplan is een gezamenlijk plan van alle betrokken provincies.

Wat kunnen inwoners doen?

Voor zover bekend komen er geen wolven voor in Zuid-Holland. Maar we weten dat wolven door het land trekken op zoek naar geschikte leefgebieden. De kans bestaat dus dat je in Zuid-Holland een wolf gaat zien.

Volg de volgende aanwijzingen als u een wolf tegenkomt:

• Loop langzaam achteruit
• Houd afstand: minimaal 100 meter
• Komt een wolf toch te dichtbij, maak lawaai en maak jezelf groot. Laat weten dat je er bent.
• Heb je een hond? Hou je hond dan kort aangelijnd
• Meld dit bij het wolvenmeldpunt en laat weten waar je de wolf hebt gezien. Door je melding weten we waar wolven verblijven en dit geeft informatie over hoe wolven zich gedragen.
• Bel bij een aanrijding met een wolf direct met de meldkamer van de politie op telefoonnummer 0900-8844.

Wat kunnen agrariërs en houders van (hobby)dieren doen?

Om voorbereid zijn op de wolf kan het verstandig zijn om extra maatregelen te nemen om vee te beschermen. Dat geldt zeker als je in de buurt woont van een gebied waar wél wolven zijn gezien. BIJ12 heeft een webpagina met tips over hoe je schade door wolven kunt voorkomen of beperken.

Is er door een wolf schade aan vee? Meld dit dan bij BIJ12. Meer informatie over het vergoeden van schade door wolven is te vinden op: Wolvenschade.

Als er wolven worden gezien in Zuid-Holland stemt de provincie dit af met de betreffende gemeente(n) waar de wolf is gesignaleerd. De gemeente informeert haar inwoners verder.

Meer informatie over de wolf

• Wolvenplan 2025 - (IPO)
• Veelgestelde vragen over de wolf - (Zoogdierenvereniging)
• Wolf - (Bij12)
• Wolvenmeldpunt - (Bij12)
• Schade door wolf melden - (Bij 12)

Boeren die vraatschade door zwanen ondervinden kunnen van 1 oktober tot en met 31 mei contact opnemen met jagers aangesloten bij de wildbeheereenheid, die onder voorwaarden maatregelen kunnen nemen.

Veelgestelde vragen over zwanen

Bekijk de veelgestelde vragen over zwanen.