Eén van de kerntaken van de provincie is het interbestuurlijk toezicht (IBT) op gemeenten. De kern van de Zuid-Hollandse aanpak is ‘vertrouwen in de eigen verantwoordelijkheid en het zelfsturende vermogen van de gemeenten’. Gemeenten die de uitvoering van hun taken op orde hebben, krijgen weinig te maken met de provincie als toezichthouder. Omgekeerd geldt dat als dat niet het geval is de provincie extra aandacht aan die gemeente besteedt om de situatie te verbeteren. De taken waarop de provincie toezicht houdt zijn:
- Ruimtelijke ordening
- Omgevingsrecht
- Monumenten en archeologie
- Informatie- en archiefbeheer
- Huisvesting vergunninghouders
De afspraken over het interbestuurlijk toezicht tussen provincie en gemeenten zijn vastgelegd in een Bestuursovereenkomst en een daaraan gekoppeld Uitvoeringsprogramma. Bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet per 1 januari 2024 wijzigen taken voor gemeenten en daarmee ook het interbestuurlijk toezicht daarop. Dit heeft geleid tot een nieuw Uitvoeringsprogramma generiek interbestuurlijk toezicht 2024 dat vanaf 1 januari 2024 gaat gelden.