Aanleiding en doelstelling
In het kader van het meten en monitoren van stikstofdepositie op het stikstofgevoelige Natura 2000-gebied Nieuwkoopse Plassen & De Haeck is een meetnetwerk opgezet om nauwkeurige(re), gebiedsgerichte data te verzamelen. De maatschappelijke impact en de gevoeligheid van het stikstofvraagstuk vragen om transparantie, betrokkenheid en maatschappelijke verankering van het onderzoeksproces en de interpretatie van de resultaten.
Doel: het schetsen van de uitgangspunten, structuur en werkwijze van de Klankbordgroep Stikstofdepositie Meetnetwerk (hierna: de Klankbordgroep) die als klankbord en begeleidingsgroep optreedt bij het stikstofmeetnetwerk door te adviseren aan provincie Zuid-Holland en de kennisinstellingen.
Doel van de Maatschappelijke Klankbordgroep
De Klankbordgroep heeft de volgende hoofddoelen:
- Fungeren als klankbordgroep voor onderzoekers en beleidsmakers.
- Bevorderen van transparantie, vertrouwen en maatschappelijke acceptatie van de metingen en de interpretatie ervan.
- Signaleren van zorgen en vragen vanuit en bijdragen aan realistische verwachtingen in de samenleving.
- Adviseren aan de provincie Zuid-Holland en onderzoeksinstellingen over communicatie van resultaten richting het gebied.
- Helpen bij het duiden van resultaten in de maatschappelijke context.
- Ondersteuning van de meetpartijen door waar mogelijk en nodig te faciliteren in het verkrijgen van toegang en informatie.
Samenstelling
De Klankbordgroep wordt samengesteld uit vertegenwoordigers van direct belanghebbende maatschappelijke partijen, zoals:
- Provincie Zuid-Holland: Tim van de Laarschot (opdrachtgever), Roel van den Tillaart (gebiedsproces, organisator/voorzitter)
- Natuurmonumenten: Willemijn Nagel
- Agrarische sector: Cees van der Wel
- Nieuwkoop: Wilfred de Bruijn
- Ondernemersvereniging: Jan Hardenberg
Daarnaast nemen standaard deel aan overleggen :
- TNO: Peter Laloli (projectleider)
- RIVM: Bernadet Overbeek (projectleider)
Voor geïnteresseerde organisaties die niet direct belanghebbend zijn bestaat de mogelijkheid om deel te nemen als agenda-lid. Hieronder vallen o.a. de provincie Utrecht, omliggende gemeenten en waterschappen.
Agenda-leden ontvangen tegelijkertijd met de andere leden informatie. Deze agenda-leden nemen niet deel aan de overleggen, tenzij daar expliciet om wordt gevraagd vanuit de Klankbordgroep.
De samenstelling en vertegenwoordiging kan worden aangepast in onderling overleg. We streven naar 6 tot 8 leden, met een evenwichtige vertegenwoordiging van belangen. Ieder lid vertegenwoordigt een groep of organisatie. Alleen van de provincie Zuid-Holland nemen 2 vertegenwoordigers deel vanwege de scheiding in rollen tussen opdrachtgever en technisch voorzitter.
Bij verhindering kan een lid zelf een vervanger aanwijzen. Eventuele vaste vervangers kunnen worden toegevoegd als agenda-lid.
Werkwijze
- Er is een technische voorzitter (provincie Zuid-Holland).
- De Klankbordgroep komt ongeveer 2 keer per jaar bijeen en in ieder geval voorafgaand aan het publiceren van de halfjaarlijkse rapportage.
- De bijeenkomsten worden gefaciliteerd door de provincie Zuid-Holland.
- Op de bijeenkomsten worden in ieder geval de nog niet gepubliceerde resultaten van de afgelopen meetperiode besproken. Daartoe zullen TNO en RIVM worden uitgenodigd om de stand van zaken te presenteren.
- Van iedere bijeenkomst wordt door PZH een beknopt verslag gemaakt en verspreid aan de (agenda-)leden van de klankbordgroep.
Taken en verantwoordelijkheden
Er wordt samen gewerkt aan een toegankelijke communicatie naar inwoners en stakeholders, met ondersteuning van communicatieprofessionals (zie verder onder Communicatie).
De Klankbordgroep:
- Adviseert aan de provincie Zuid-Holland en de onderzoeksinstellingen over de presentatie van de (eind)resultaten, bijvoorbeeld over toon en boodschap, om te voorkomen dat verkeerde conclusies worden getrokken of dat conclusies ten onrechte tot een gevoel van (on)zekerheid leidt bij ondernemers.
- Toetst of de communicatie vanuit de provincie Zuid-Holland en de onderzoeksinstellingen evenwichtig en begrijpelijk is voor een breed publiek c.q. ondersteunt bij het opstellen van publieksvriendelijke communicatie over het meetnetwerk en de resultaten.
- Adviseert over eventueel tussentijds bijstellen van de onderzoeksvragen.
- Spant zich actief in om kennis over het meetnetwerk en de uitkomsten van het meten te verspreiden in het eigen netwerk.
De formele beslissingsbevoegdheid ligt bij de provincie Zuid-Holland en de onderzoeksinstellingen als respectievelijk opdrachtgever en –nemer. Ook de verantwoordelijkheid voor de communicatie naar buiten ligt bij de provincie Zuid-Holland en de onderzoeksinstellingen. De Klankbordgroep adviseert enkel en is niet woordvoerder. Eventuele vragen uit de omgeving aan leden van de Klankbordgroep worden doorgestuurd aan de betrokkenen vanuit de provincie Zuid-Holland en de onderzoeksinstellingen.
Voor de gevraagde inzet van de onbezoldigde leden stelt de provincie Zuid-Holland een financiële vergoeding beschikbaar.
Transparantie
- Verslagen van de bijeenkomsten van de Klankbordgroep zijn bedoeld voor intern gebruik door de provincie Zuid-Holland en de onderzoeksinstellingen en worden niet openbaar gepubliceerd.
- Adviezen van de Klankbordgroep worden gepubliceerd.
- De betrokkenheid en samenstelling van de Klankbordgroep wordt gepubliceerd. De technisch voorzitter is contactpersoon. Bij het gebruik van logo’s van de organisaties die door de leden van de Klankbordgroep worden vertegenwoordigd wordt zorgvuldig aangegeven wat de taken en verantwoordelijkheden van de Klankbordgroep zijn.
- De meetrapportages worden ook openbaar gemaakt. Als de resultaten er aanleiding voor geven kan ook een wetenschappelijke publicatie worden opgesteld.
Planning en Tijdspad
| Fase | Activiteit | Tijdstip |
|---|---|---|
| Voorbereiding | Opstellen startdocument, selectie leden Klankbordgroep, organiseren brede voorlichtingsavond | t/m kwartaal 2 in 2025 |
| Startfase | Eerste bijeenkomst Klankbordgroep, kennismaking, toelichting onderzoeksopzet, vaststellen startdocument en vergoeding onbezoldigde leden | kwartaal 2 2025 |
| Uitvoering monitoring | Regelmatige (halfjaarlijkse) terugkoppeling onderzoeksresultaten, Klankbordgroep-advies | Kwartaal 3 2025 t/m 2027 |
| Evaluatie | Eindrapportage en maatschappelijke reflectie | 2027 |
Evaluatie en Borging
- Jaarlijkse evaluatie van de werking van de Klankbordgroep (interne reflectie + externe feedback).
Communicatie
Een transparante en toegankelijke communicatie is belangrijk voor het succes van het stikstofmeetnetwerk en de maatschappelijke advisering daarbij. De Klankbordgroep speelt hierin een actieve rol (zie onder punt 5).
Doelstellingen van de communicatie:
- Informeren van het brede publiek over het doel, de werkwijze en de voortgang van het meetnetwerk.
- Betrekken van specifieke doelgroepen (bv loonwerkers) in het aanleveren van informatie over activiteiten die bijdraagt aan de interpretatie en duiding van de onderzoeksresultaten.
- Duiden van meetresultaten op een begrijpelijke en feitelijke manier.
- Versterken van het vertrouwen in de wetenschappelijke aanpak en de maatschappelijke begeleiding daarvan.
- Creëren van ruimte voor dialoog en het serieus nemen van zorgen en vragen van ondernemers en belanghebbenden.
Communicatiemiddelen en -vormen:
- Een publieksvriendelijke website of projectpagina met uitleg over het meetnetwerk, meetlocaties, veelgestelde vragen en actuele informatie.
- Periodieke nieuwsbrieven en/of factsheets over voortgang en resultaten.
- Infographics, kaarten en visualisaties van meetdata.
- Persberichten en interviews bij belangrijke mijlpalen.
- Lokale informatieavonden of webinars in samenwerking met gemeente(n) of terreinbeheerder(s).
Verantwoordelijkheid en uitvoering:
- De coördinerende instanties (TNO/RIVM en de provincie Zuid-Holland) zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de communicatie.
- Een communicatieadviseur ondersteunt het proces en werkt nauw samen met de Klankbordgroep en de onderzoekers.