Translate page

We use WeGlot to translate this website. We take no responsibility for the accuracy of the translation.

Select language

Zoeken

Leefbaarheid en vitaliteit van kleine kernen: een straatje erbij



In heel Zuid-Holland worden veel nieuwe woningen gebouwd, voor iedere portemonnee. Tot en met 2030 komen er bijna een kwart miljoen woningen bij. Het merendeel van die huizen en appartementen komt langs ‘de oude lijn’ te staan, die van Leiden via Den Haag naar Rotterdam en Dordrecht loopt. Daar komen er op die manier bijna 170.000 woningen bij. In kleinere dorpen en kernen is ook vraag naar nieuwbouw, daarvoor heeft Zuid-Holland met ‘een straatje erbij’ een mooie kans.

Onze provincie is de dichtst bebouwde van heel Europa. We beschermen de laatste beetjes onbebouwde ruimte die er nog zijn daarom extra goed. Wij vragen gemeenten die extra woningen willen bouwen die vooral binnen de bebouwde kom neer te zetten. De regeling ‘straatje erbij’ is een speciale uitzondering op die regel voor kleine kernen, dat zijn bebouwde gebieden met 250 tot 10.000 inwoners.

Wat is een ‘straatje erbij’?

Kleine kernen krijgen makkelijker de mogelijkheid om te bouwen aan de rand van de bebouwde kom (straatje erbij) of in bestaande linten (straatje ertussen). Het begrip ‘straatje’ geeft trouwens een beetje een vertekend beeld: het gaat om nieuwbouwlocaties tot maximaal 1,5 hectare groot. Ook kunnen gemeenten ervoor kiezen de ‘straatjes erbij’ voor twee kernen op één plek toe te voegen. In dat geval geldt zelfs een maximum van 2,99 hectare.

Waarom heeft Zuid-Holland de mogelijkheid tot die extra woningbouwlocaties?

Het straatje erbij is bedoeld voor het behoud en/of versterken van de leefbaarheid en vitaliteit. Gelukkig gaat het in Zuid-Holland over het algemeen goed met de kleine kernen, dat blijkt uit een verkenning uit december 2024. Vooral de leefbaarheid is hoog, dat betekent dat het fijn wonen is en de sociale samenhang goed is. Qua vitaliteit -denk dan aan voorzieningen als supermarkten en openbaar vervoer- kan het echter beter.

Onze volksvertegenwoordigers in Provinciale Staten hebben daarom besloten dat het goed zou zijn om kleine kernen een extra mogelijkheid tot nieuwbouw te geven. De bedoeling is dat op die manier de leefbaarheid en vitaliteit zo op peil blijven of zelfs verbeteren, juist omdat meer mensen gebruik zullen maken van de beschikbare faciliteiten in de kernen.

De nieuwbouwplannen voor ‘een straatje erbij’ moeten natuurlijk wel voldoen aan standaard regels als het provinciale omgevingsbeleid. Het is daarnaast ook belangrijk dat het woningbouwprogramma van het straatje goed aansluit op de woonbehoefte van de kern, bijvoorbeeld door juist te bouwen voor starters, jongeren en/of senioren. Ook blijft het belangrijk de laatste stukjes open ruimte goed te beschermen. En als dan toch gebouwd gaat worden dat de grond optimaal wordt benut.

Concreet betekent dat een ‘straatje erbij’ minimaal 33 woningen per hectare oplevert. Dit betekent minimaal circa 50 woningen bij een maximale grootte van 1,5 hectare. Meer mag natuurlijk altijd, graag zelfs.

Wat gaan we doen?

We gaan in de Herziening Omgevingsbeleid 2025 deze nieuwe mogelijkheden vastleggen in de Zuid-Hollandse Omgevingsverordening. Hierbij geeft de provincie aan dat het belang van vitaliteit en leefbaarheid boven het belang van ‘bouwen op de best bereikbare plekken’ en ‘bouwen op plekken waar al veel voorzieningen zijn’ zal gaan. Kortom, voor kleine kernen gaan we hiermee soepeler om. Al blijft het natuurlijk wel belangrijk dat bijvoorbeeld de bestaande infrastructuur het verkeer van deze nieuwe woningen goed kan verwerken en dat goed gekeken wordt naar het bodemsysteem. Het gaat ons immers om de kleine kernen vooruit te helpen en niet met nieuwe problemen op te zadelen. Tot het moment van vaststelling van de Herziening 2025 wordt het kader gehanteerd.

Het straatje erbij en de Herziening van het Omgevingsbeleid 2025

In de Startnotitie van de Herziening van het Omgevingsbeleid 2025 is opgenomen dat de provincie de ruimte van het bebouwd en onbebouwd gebied optimaal wil beschermen en benutten voor verschillende ruimtevragende functies, zoals een toekomstbestendige landbouw, energievoorziening, water-, groen-, recreatie- en natuuropgaven. Ondanks die wijzigingen blijft in de Herziening van het Omgevingsbeleid 2025 het straatje erbij mogelijk. Aanvullend kan wel nieuw beleid mede van toepassing zijn op het Straatje erbij, zoals water en bodem sturend en groenblauwe netwerken. We zijn als provincie immers ook verantwoordelijk voor andere belangen als veiligheid en drinkwaterkwaliteit.

Wat vraagt de provincie van gemeenten voor het straatje erbij?

  • De provincie vraagt aan gemeenten om individuele plannen in te dienen tot maximaal 1,5 hectare. Per kern wordt één straatje erbij mogelijk gemaakt. Een andere mogelijkheid is afspraken te maken over de combinatie van 2 straatjes erbij tot maximaal 2,99 hectare. Het is dan wel belangrijk dat duidelijk wordt afgesproken welke kern géén straatje erbij krijgt, want dat is een voorwaarde om twee straatjes te mogen combineren. De plannen toetsen we, net als alle woningbouwplannen, aan het provinciale omgevingsbeleid.
  • Het woningbouwplan moet in het regionale woningbouwprogramma worden opgenomen en vastgesteld worden door Gedeputeerde Staten zoals dat ook geldt voor alle andere woningbouwplannen. Daarbij wordt onder andere gekeken naar de doelgroepen en voldoende sociale en betaalbare woningen. Het aantal te realiseren woningen kan uit de zogenaamde provinciale pot worden gehaald waardoor de andere woningbouwplannen geen negatieve gevolgen ondervinden van een straatje erbij.

Waar moet het straatje erbij aan voldoen?

Voor een ‘straatje erbij’ komen kernen met 250 tot 10.000 inwoners in aanmerking, waarvoor een kleinschalige woningbouwontwikkeling een bijdrage levert aan de leefbaarheid en vitaliteit van de kern. We vragen gemeenten om in de plannen de bijdrage aan de vitaliteit en leefbaarheid van de betreffende kern te motiveren. Met name het type woning en de doelgroep waar de woningen voor worden gebouwd kan een duidelijke bijdrage leveren aan de vitaliteit en leefbaarheid, bijvoorbeeld woningen voor kleine huishoudens zoals jongeren, starters en ouderen.

Plannen voor een straatje kunnen maximaal 1,5 ha per kern omvatten. Het is mogelijk om straatjes erbij te combineren tot een grotere ontwikkeling met een maximum van 2,99 hectare. Het is dan wel belangrijk dat wordt aangegeven welke kern géén straatje erbij krijgt, want dat is een voorwaarde om straatjes erbij te mogen combineren. Eventueel kunnen de twee kernen in verschillende gemeenten liggen en kunnen die gemeenten daarover een afspraak maken.

In kernen met locaties op de ‘3 ha-kaart’ (grote buitenstedelijke bouwlocaties) worden al woningen gebouwd die bijdragen aan de vitaliteit en leefbaarheid van de kern. Deze kernen komen daarom niet in aanmerking voor een Straatje erbij.

Het initiatief voldoet aan de bestaand beleid en regels (conform het provinciaal omgevingsbeleid). Voor een ‘straatje erbij’ laten we uitgangspunten uit de omgevingsvisie die niet passen bij de schaal van het initiatief, zoals ‘bouwen op de best bereikbare plekken’ en ‘bouwen op plekken waar al veel voorzieningen zijn’, buiten beschouwing. Waarbij we wel blijven meewegen dat het straatje erbij niet mag leiden tot (grote) aanpassingen in provinciale infrastructuur en rekening houdt met water en bodem sturend (‘comply or explain’), op basis van de Klimaatonderlegger Zuid-Holland.

We bieden ruimte voor straatje erbij en ertussen in beschermingscategorie 3 gebieden. Dit is conform het vigerend beleid.

Initiatieven hebben een zo hoog mogelijke woningdichtheid (ten minste 33 woningen per hectare of meer), passen bij de kwalitatieve woningbouwbehoefte en richten zich op differentiatie van de woningvoorraad in de betreffende kern. Gevraagd wordt om dit in het kader van het regionale woningbouwprogramma te motiveren. We verwachten dat voor het vergroten van de vitaliteit en leefbaarheid in de kernen met name betaalbare woningen in hogere dichtheden nodig zijn voor kleine huishoudens zoals starters, jongeren en ouderen.

Het totale aantal woningen voor ‘straatje erbij’ komt ten laste van de provinciale pot, die ruimte biedt binnen de kwantitatieve ruimte van de woningbouwbehoefte en daarmee woningbouwontwikkelingen programmatisch mogelijk maakt. Daarmee kunnen in alle regio's initiatieven plaatsvinden en komen ‘straatjes erbij of ertussen’ niet in de plaats van andere woningbouwplannen. Initiatieven worden opgenomen in het regionale woningbouwprogramma en onderdeel van de integrale beoordeling daarvan.

Het straatje erbij sluit aan op het bestaand stads- en dorpsgebied van de kern of is gelegen binnen lintbebouwing die aansluit op de kern.